Στις 25.01.2024 απεβίωσε το ένα από τα τρία παιδάκια προσχολικής ηλικίας που νοσηλευόταν στην εντατική μονάδα του Μακάριου Νοσοκομείου μετά από τον εντοπισμό του τα ξημερώματα της προηγούμενης μέρας σε βάρκα μαζί με ακόμη 58 Σύρους πρόσφυγες από το εμπορικό πλοίο «ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ». Το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) μετά από την ενημέρωση από το «Φολέγανδρος» προχώρησε σε επιχείρηση διάσωσης και μεταφοράς των προσφύγων στη Κύπρο.
Οι πρόσφυγες αναχώρησαν από τον Λίβανο το βράδυ της 18ης Ιανουαρίου και, ενώ αναμενόταν να φτάσουν στην Κύπρο την επόμενη νύχτα, χάθηκαν τα ίχνη τους. Η ΚΙΣΑ, μετά από έκκληση από συγγενικά πρόσωπα κάποιων προσφύγων που βρίσκονταν στη βάρκα, ενημέρωσε το ΚΣΕΔ το Σάββατο 20 Ιανουαρίου. Με βάση τη μέχρι τώρα πληροφόρηση φαίνεται ότι η μηχανή της βάρκας είχε σταματήσει κατά τη διαδρομή με αποτέλεσμα να παρασύρεται για μέρες από τα κύματα ακυβέρνητη.
Το ΚΣΕΔ στην αρχική του ανακοίνωση παρέλειψε να αναφέρει ότι για το γεγονός είχε ενημερωθεί από την ΚΙΣΑ από το Σάββατο, 20.01.2024, ενώ όταν ρωτήθηκε σχετικά από ραδιοσταθμό ο διοικητής του παραδέχτηκε ότι όντως είχαν ενημερωθεί από την ΚΙΣΑ στις 20.01. και ότι για τον εντοπισμό της βάρκας «επιστρατεύθηκε drone χωρίς επιτυχία».
Να σημειωθεί ότι το ΚΣΕΔ τον περασμένο Δεκέμβριο δεν «μπόρεσε» επίσης να εντοπίσει άλλη μια βάρκα για την οποία είχε ενημερωθεί με αποτέλεσμα να αγνοείται μέχρι σήμερα η τύχη άλλων 85 Σύρων προσφύγων. Το πλοιάριο αναχώρησε από τον Λίβανο στις 11.12.2023 και το ΚΣΔΕ ενημερώθηκε στις 17.12.2023 από το Alarm Phone για την ανάγκη εντοπισμού του. Δυστυχώς, οι σωροί ανδρών και γυναικών που πρόσφατα έχουν εντοπιστεί σε κατάσταση αποσύνθεσης στις ακτές της Αντάλιας και του Ριζοκαρπάσου ενδεχομένως να ανήκουν στην ομάδα αυτή.
Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι στη βάση των όσων έχουν δει τη δημοσιότητα, δεν έγιναν όσα μπορούσαν και έπρεπε να είχαν γίνει για τον έγκαιρο εντοπισμό και διάσωση των προσφύγων. Από τις πιο πάνω δηλώσεις δεν φαίνεται η έρευνα να ξεκίνησε άμεσα και να συνεχίστηκε όλες τις μέρες αλλά ούτε και αξιοποιήθηκαν όλα τα τεχνικά μέσα που έχουν στη διάθεση τους για τον σκοπό αυτό και ως εκ τούτου ζητά τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για τους λόγους που οι αρχές δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν τη συγκεκριμένη βάρκα.
Ο Υπουργός Εσωτερικών (ΥΠΕΣ), κ. Κ. Ιωάννου, σε δηλώσεις του λίγο μετά τον εντοπισμό και διάσωση των προσφύγων αλλά και αργότερα στον εγχώριο τύπο, ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση αντί να εντατικοποιήσει και ενισχύσει το πλαίσιο και εργαλεία έρευνας και διάσωσης, ως οι υποχρεώσεις της βάσει του διεθνούς δικαίου, επιδιώκει:
- Τη σύσταση κλιμακίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση για επιτήρηση των συνόρων του Λιβάνου με σκοπό να αποκλείσει την διαφυγή προσφύγων από τον Λίβανο προς την Κύπρο
- Να θεωρηθούν κάποιες περιοχές της Συρίας ως ασφαλείς ώστε να μπορεί να απελάσει τους Σύρους πρόσφυγες που ήδη βρίσκονται στη Κύπρο ή που θα έρθουν στο μέλλον, πίσω στη Συρία.
- Να ενισχυθεί οικονομικά και τεχνικά ο Λίβανος ώστε να διασφαλίσει τη μη αναχώρηση προσφύγων από το έδαφος του.
- Τη ποινικοποίηση και καταστολή, υπό τον μανδύα της καταπολέμησης των διακινητών, των δικτύων αλληλεγγύης και υποβοήθησης των προσφύγων για μετακίνηση τους προς την Κύπρο ή άλλη ασφαλή χώρα.
Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι οι δηλώσεις και προτάσεις του ΥΠΕΣ παραβιάζουν τις διεθνείς συμβατικές υποχρεώσεις της Κύπρου για έρευνα και διάσωση ναυαγών καθώς και πρόσβαση στο δικαίωμα στο άσυλο και προστασία από την επαναπροώθηση σε πρόσωπα που έχουν βάσιμο φόβο δίωξης σε περίπτωση επιστροφής τους, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσω άλλων χωρών, όπως ο Λίβανος ο οποίος απελαύνει στη συνέχεια του Σύρους στη Συρία.
Τέλος, η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι οι δηλώσεις του ΥΠΕΣ για την καταπολέμηση των κυκλωμάτων διακίνησης ως μέτρο προστασίας της ανθρώπινης ζωής παρακάμπτουν αντί να αναγνωρίζουν την πραγματικότητα και αποπροσανατολίζουν από το γεγονός ότι οι Σύριοι πρόσφυγες αναγκάζονται στην ουσία να μπουν σε σαπιοκάραβα με κίνδυνο τη ζωή των ιδίων και των παιδιών τους για τρεις βασικούς λόγους:
- Ο Λίβανος ούτε προστασία ούτε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης τους προσφέρει.
- Η Κύπρος και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ε.Ε., σε αντίθεση με τους πρόσφυγες από την Ουκρανία, δεν παρέχουν σε Σύρους και άλλους πρόσφυγες ασφαλείς και νόμιμες διόδους πρόσβασης στο Ευρωπαϊκό έδαφος.
- Η Κύπρος δεν επιτρέπει την οικογενειακή επανένωση σε πρόσφυγες με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (πέραν του 90% στη Κύπρο), με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών και συζύγων/συντρόφων αυτών των προσφύγων στην Κύπρο να μην έχουν άλλη επιλογή από τα κυκλώματα και τα σαπιοκάραβα για να μπορέσουν να επανενώσουν τις οικογένειες τους.
Διοικητικό Συμβούλιο, 27.01.2024
