Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανακοινώσει τη Δευτέρα, 10/06/2015, ότι θα διατεθούν € 74.9 εκατομμύρια ευρώ για την Κύπρο μέσω των Ταμείων Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF) και Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF). Πιο συγκεκριμένα, η συνεισφορά του AMIF για την Κύπρο θα φτάσει τα € 32,3 εκατομμύρια. Ασφαλώς αυτή καθαυτή η Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αποτελεί θετικό γεγονός. Παρόλα αυτά, η εμπειρία διαχείρισης των Ευρωπαϊκών κονδυλίων που έχουν δοθεί στη Κύπρο κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013 γεννά ερωτηματικά, κατά πόσο τα διαθέσιμα κονδύλια για την περίοδο 2014-2020 θα αξιοποιηθούν με τρόπο που θα βελτιώνει ουσιαστικά, την ένταξη των μεταναστριών και μεταναστών στην Κυπριακή κοινωνία * αλλά και θα καταστήσουν πιο δίκαιο και αποτελεσματικό το σύστημα ασύλου.
Το σημαντικότερο μέρος των ευρωπαϊκών κονδυλίων κατά την περίοδο 2007 -2013, που οι αρχές είχαν στη διάθεση τους προκείμενου να διατεθεί για την βελτίωση των υποδομών ασύλου , έχει διατεθεί στις αρχές ασύλου (Υπηρεσία Ασύλου και Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων) για τη δημιουργία και συντήρηση του κέντρου υποδοχής Κοφίνου (μόνο για τη συντήρηση του έχουν δοθεί περίπου € 6 εκατομμύρια από τα συνολικά € 10 εκατομμύρια του Ταμείου προσφύγων). Το συγκεκριμένο έργο όμως, ουδόλως εξυπηρετεί τους πρόσφυγες. Η απομακρυσμένη τοποθεσία που έχει επιλεγεί για την κατασκευή του, αλλά και οι συνθήκες διαβιώσεις μέσα στο κέντρο, στην ουσία όχι μόνο δεν αναβαθμίζουν τις υποδομές παροχής ασύλου αλλά εμποδίζουν και τη διαδικασία ένταξης των προσφύγων στη Κυπριακή κοινωνία. Το «έργο» στην ουσία έχει αναπτυχθεί από τις αρχές όχι για να βελτιώσει το σύστημα ασύλου αλλά για να λειτουργήσει αποτρεπτικά προς τους εν δυνάμει δικαιούχους διεθνούς προστασίας για να επιλέξουν την Κύπρο ως προορισμό. Ταυτόχρονα, αξιοποιείται από τις αρχές ως μηχανισμός στέρησης του δικαιώματος τους για υλικές συνθήκες υποδοχής αφού τυχόν άρνηση των αιτητών ασύλου να εγκατασταθούν στον οικισμό, οδηγεί αυτόματα στο τερματισμό της παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής.
Αντί της κατασκευής της κοστοβόρας υποδομής στη Κοφίνου, που εκ του αποτελέσματος κάθε άλλο παρά αναβαθμίζει τις υποδομές ασύλου, η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν προτιμότερο να αξιοποιούσε τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια για τη δημιουργία τοπικά αποκεντρωμένων υποδομών, όπως η ΚΙΣΑ είχε προτείνει, που θα ενδυνάμωναν και θα επιτάχυναν τη διαδικασία ένταξης των προσφύγων στην τοπική κοινωνία. Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των προσφύγων είναι άνεργοι, αντιμετωπίζουν καθημερινά θεσμικό ρατσισμό και οι πλείστοι ζητούν απλώς ταξιδιωτικά έγραφα για να εγκαταλείψουν τη χώρα, καταδεικνύει την πλήρη αποτυχία των πολιτικών ένταξης αυτών των ατόμων.
Όσο αφορά την ένταξη στη κοινωνία, της δεύτερης μεγάλης ομάδας υπηκόων τρίτων χωρών, των μεταναστών και μεταναστριών, το ίδιο το μεταναστευτικό μοντέλο που ακολουθείται από την Κυπριακή Δημοκρατία καθιστά την ένταξη τους εξαιρετικά δύσκολη. Η περιορισμένη χρονική περίοδος παραμονής τους στη χώρα (λόγω των αδειών προσωρινής παραμονής που τους εκδίδονται), σε συνδυασμό με τους συγκεκριμένους τομείς απασχόλησης, βάσει των αδειών εργασίας που μπορούν να εξασφαλίσουν (γεωργοκτηνοτροφία, οικιακή εργασία), δεν δημιουργούν τις προϋποθέσεις αλλά ούτε παρέχουν οποιαδήποτε κίνητρα για τους μετανάστες προκειμένου να ενταχθούν στη κοινωνία.
Παραπέρα, η ελλιπής διαβούλευση των αρμόδιων αρχών με οργανώσεις προσφύγων και μεταναστών αλλά και με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) που πραγματικά αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των ομάδων αυτών , κατά τον καταρτισμό των επιχειρησιακών προγραμμάτων της προηγούμενης (2007-2013) αλλά και της τρέχων προγραμματικής περιόδου (2014-2020), όπως και ο έμμεσος ή ακόμη και άμεσος αποκλεισμός αυτών των ΜΚΟ από την διεκδίκηση κονδυλίων, οδηγεί στο σχεδιασμό και υλοποίηση έργων που δεν ανταποκρίνονται στο στόχο για ουσιαστική ένταξη και βελτίωση των υποδομών ασύλου.
Παράλληλα, η πρακτική που έχει ακολουθηθεί από τις αρμόδιες αρχές κατά την προκήρυξη των προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων αλλά και ο τρόπος επιλογής των τελικών δικαιούχων κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, ευνοείται η ανάθεση των κονδυλίων από τα ταμεία Αλληλεγγύης, σε Δημοτικές Αρχές και συμβουλευτικές εταιρίες. Για παράδειγμα, οι τελικοί δικαιούχοι για χρηματοδότηση δράσεων στο πλαίσιο του ταμείου ένταξης, κατά το έτος 2012, με προϋπολογισμό περίπου ένα εκατομμύριο, ήταν 8 συμβουλευτικές εταιρίες, 3 δήμοι και 1 πανεπιστήμιο. Εκ του αποτελέσματος, τα πλείστα χρηματοδοτούμενα έργα δεν έχουν ουσιαστικό θετικό αντίκτυπο προς τους μετανάστες και μετανάστριες, και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας, αφού οι πλείστοι από τους τελικούς δικαιούχους υστερούν σε δεξιότητες και εμπειρία όσο αφορά ζητήματα μετανάστευσης και ασύλου.
Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι, για την ενδυνάμωση της διαδικασίας ένταξης των μεταναστών και μεταναστριών, και τη βελτίωση του συστήματος ασύλου, το κυπριακό κράτος πρέπει κατά πρώτο λόγο, να διαφοροποιήσει το μοντέλο μετανάστευσης που ακολουθείται μέχρι στιγμής, συνδράμοντας παράλληλα στη καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων που κυριαρχούν στην κυπριακή κοινωνία. Την ίδια στιγμή, η συμμετοχή των ΜΚΟ που γνωρίζουν τις ανάγκες αυτών των ομάδων, όσο και η άμεση συμμετοχή των ίδιων των μεταναστριών /μεταναστών και προσφύγων στο σχεδιασμό και υλοποίηση έργων στα πλαίσια των ταμείων αλληλεγγύης θα συμβάλουν στην ενίσχυση των διαδικασιών ένταξης και υποδομών ασύλου. Σε αντίθετη περίπτωση, θεωρούμε ότι και η τρέχον προγραμματική περίοδος θα παρέλθει χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα όσο αφορά την ένταξη και ισότιμη συμμετοχή των μεταναστών/μεταναστριών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην κοινωνία.
*Σύμφωνα με το Migrant Integration Policy Index, η Κύπρος βρίσκεται στη προτελευταία θέση σε σύνολο 38 χωρών όσο αφορά ζητήματα ένταξης των μεταναστών.
