Η ΚΙΣΑ υπογραμμίζοντας τις ανησυχίες που εξέφρασε ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης[i], Niels Muiznieks κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Κύπρο, εκφράζει δημόσια τις έντονες ανησυχίες της σχετικά με το επίπεδο των συνθηκών υποδοχής προσφύγων στην Κύπρο, οι οποίες σε καμιά περίπτωση δεν διασφαλίζουν την προβλεπόμενη από τη νομοθεσία και το ευρωπαϊκό κεκτημένο αξιοπρεπή διαβίωση τους. Μάλιστα, οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα στα Κέντρα Υποδοχής, σε ορισμένες περιπτώσεις επιδεινώνουν τις τραυματικές εμπειρίες που οι πρόσφυγες έχουν βιώσει στο παρελθόν. Όπως έχουμε διαπιστώσει, σημαντικά προβλήματα προκύπτουν τόσο στο Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Ασύλου στην Κοφίνου όσο και στον καταυλισμό Πουρνάρα στην Κοκκινοτριμιθιά.
Ο καταυλισμός Πουρνάρα μετατρέπεται παράτυπα, από καταυλισμός κάλυψης των άμεσων αναγκών αρχικής υποδοχής για τις οποίες αρχικά δημιουργήθηκε, σε κέντρο υποδοχής αιτητών ασύλου, χωρίς όμως την απαιτούμενη υποδομή και εγκαταστάσεις αλλά και χωρίς το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο που να διέπει τη λειτουργία του. Πέραν από τις απαράδεκτες υλικές συνθήκες υποδοχής που επικρατούν στο εν λόγω κέντρο, οι οποίες δεν συνάδουν με αυτές που προβλέπονται από το ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο, υπάρχει επίσης σοβαρό θέμα σε σχέση με τη διοίκηση του κέντρου.
Από τον περασμένο Αύγουστο, η ΚΙΣΑ με επιστολή προς τον Υπουργό Εσωτερικών κατήγγειλε την συμμετοχή στη διοίκηση του κέντρου, προσώπου που κατά το παρελθόν είχε εμπλακεί σε περιστατικά βίας εναντίον ανήλικου πρόσφυγα και εθελόντριας του καταυλισμού, αλλά και σε άλλες παράνομες ενέργειες που επιβάλλουν κατ΄ελάχιστο την μετακίνησή του από τον καταυλισμό. Δυστυχώς, αντί της μετακίνησης και της παραδειγματικής του τιμωρίας, το άτομο αυτό συνεχίζει να βρίσκεται στο κέντρο ενώ η καταγγελία των παράνομων ενεργειών και συμπεριφορών του, οδήγησαν στην εκδικητική και παράνομη παρεμπόδιση πρόσβασης της ΚΙΣΑ στον καταυλισμό και τους πρόσφυγες. Τώρα, τα θέματα αυτά βρίσκονται ενώπιον του Γενικού Εισαγγελέα και του Αρχηγού Αστυνομίας, οι οποίοι προσδοκούμε ότι θα επιληφθούν του ζητήματος.
Όσον αφορά το Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Ασύλου στην Κοφίνου, είναι εμφανές ότι τα περισσότερα προβλήματα εκπηγάζουν από την έλλειψη συντονισμού και αποτελεσματικής διοίκησης, ζήτημα που χρήζει άμεσων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων και ενεργειών εκ μέρους του κράτους. Περαιτέρω, ο συνωστισμός ενός τόσο μεγάλου αριθμού ατόμων και οικογενειών με διαφορετικές ανάγκες και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, χωρίς την ύπαρξη κατάλληλων πολιτικών διαχείρισης και εξισορρόπησης των δυναμικών που δημιουργούνται στο χώρο από επαρκές και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, όπως και η ακαταλληλότητα των υποδομών, της αρχιτεκτονικής και τοποθεσίας του χώρου αποδεικνύονται ως επιπλέον παράγοντες που υποθάλπουν και ενισχύουν τις συγκρούσεις, και αυξάνουν τον κίνδυνο θυματοποίησης των πιο ευάλωτων ομάδων προσφύγων, όπως των μονογονεϊκών οικογενειών και των παιδιών.
Επίσης, σοβαρές ανησυχίες εγείρονται και σχετικά με πρακτικές της διοίκησης που οδηγούν στη θεσμοθέτηση και ενίσχυση των διακρίσεων εις βάρος των πιο ευάλωτων ομάδων που διαμένουν στο κέντρο. Πιο συγκεκριμένα, η τοποθέτηση μεταφραστή στην Κοφίνου, ο οποίος προέρχεται από την εθνοτική και γλωσσική ομάδα με την πιο ισχυρή θέση και ηγεμονική συμπεριφορά στο κέντρο, είναι κάθε άλλο παρά βοηθητική. Η προβληματική αυτή κατάσταση, ενισχύεται ακόμη περισσότερο με την
απόφαση της διοίκησης να παραχωρήσει στον μεταφραστή ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των προσφύγων και της Υπηρεσίας Ασύλου, με αποτέλεσμα αυτός να έχει μετατραπεί σε φορέα άσκησης εξουσίας. Επιπρόσθετα, με το γεγονός ότι ο μεταφραστής είναι άνδρας, δεν λαμβάνεται υπόψη η διάσταση του φύλου και οδηγεί στον αποκλεισμό και περιθωριοποίηση των γυναικών προσφύγων που ζουν στο κέντρο.
Πρόσθετα, στην Κοφίνου έχουν διαπιστωθεί σημαντικά προβλήματα σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων. Συγκεκριμένα, τα παιδιά που φοιτούν στο γυμνάσιο και στο λύκειο, αυθαίρετα τοποθετούνται δύο τάξεις πιο κάτω από αυτή που θα φοιτούσαν σύμφωνα με την ηλικία τους, χωρίς να τους παρέχονται μέτρα και στήριξη για ένταξη στο εκπαιδευτικό και σχολικό περιβάλλον. Αρκετά παιδιά νοιώθουν «πεταγμένα στην τάξη» και αναφέρουν βιώματα έντονης παραμέλησης από τους εκπαιδευτικούς και ρατσιστικών συμπεριφορών από τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες τους. Ταυτόχρονα, έχουμε διαπιστώσει την απουσία δραστηριοτήτων και δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών προσχολικής ηλικίας, είτε στο κέντρο είτε σε άλλα προγράμματα και υποδομές.
Υπό το φως όλων των πιο πάνω, η ΚΙΣΑ ζητά:
- Από το Υπουργείο Εσωτερικών, την άμεση απομάκρυνση από τη διοίκηση του καταυλισμού Πουρνάρα του ακατάλληλου ατόμου που αναφέρουμε πιο πάνω, καθώς και την άμεση διερεύνηση από το Γενικό Εισαγγελέα και την Αστυνομία των καταγγελιών που τους έχουν υποβληθεί.
- Από το Υπουργείο Εσωτερικών να προχωρήσει σε προσδιορισμό του νομικού καθεστώτος που διέπει τη λειτουργία του καταυλισμού Πουρνάρα, στην παραχώρηση των υλικών και άλλων συνθηκών υποδοχής στους αιτητές ασύλου που θα τους διασφαλίζουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, καθώς και στη διασφάλιση της άμεσης και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στον καταυλισμό.
- Από την Υπηρεσία Ασύλου να διασφαλίσει την άμεση απομάκρυνση των ευάλωτων ομάδων από το Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Ασύλου στην Κοφίνου και την παραχώρηση συνθηκών υποδοχής σε μέρος και με τρόπο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους, έτσι ώστε να μπορούν να ζήσουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
- Από τις αρμόδιες αρχές να διασφαλίσουν την αποτελεσματική διοίκηση του Κέντρου στην Κοφίνου, η οποία να λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους, ανάγκες, δεδομένα και ιδιαιτερότητες των διαφόρων ομάδων που φιλοξενούνται σε αυτό, καθώς και τη στελέχωση των Κέντρων Υποδοχής από κατάλληλα εκπαιδευμένους και ευαισθητοποιημένους επαγγελματίες.
- Από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και από τη διοίκηση της Κοφίνου να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να παρέχεται στα παιδιά πρόσφυγες ουσιαστική και αποτελεσματική πρόσβαση στην παιδεία, καθώς και την άμεση έναρξη εντατικών καθημερινών μαθημάτων Ελληνικής γλώσσας για όλα τα άτομα στο Κέντρο.
- Από τις αρμόδιες αρχές να διασφαλίσουν την πρόσβαση σε μετάφραση για όλους τους πρόσφυγες που διαμένουν στα Κέντρα Υποδοχής, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως το φύλο και την καταγωγή των ατόμων που διαμένουν στα Κέντρα.
