Τους τελευταίους μήνες, γινόμαστε μάρτυρες αφενός μιας συνεχιζόμενης ανθρωπιστικής τραγωδίας, απόρροια της πρωτοφανούς και μεγαλύτερης προσφυγικής κρίσης μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, αφετέρου, της κραυγαλέας αποτυχίας τόσο των κρατών μελών όσο και των ευρωπαϊκών θεσμών να διαχειριστούν την κατάσταση στη βάση των αρχών της Ένωσης και του διεθνούς δικαίου.
Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι η παρούσα προσφυγική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών σχεδιασμών και δράσεων που έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει οι ισχυρές χώρες της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις χώρες και τις κοινωνίες της Ασίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής για σκοπούς εξυπηρέτησης των δικών τους ιδιοτελών συμφερόντων. Η έντονη ανθρωπιστική κρίση που βιώνουμε την τελευταία πενταετία αλλά ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, οφείλεται πρώτιστα στις οικονομικές ανισότητες, στα φουνταμενταλιστικά κινήματα και τα αυταρχικά και αντιδημοκρατικά καθεστώτα που έχουν υποθάλψει και διαμορφώσει οι πολιτικές αυτές.
Παρά το γεγονός ότι, η κρίση αυτή ξεκίνησε εδώ και αρκετά χρόνια παρουσιάζοντας σταδιακή επιδείνωση μέχρι να φτάσουμε στα σημερινά τραγικά φαινόμενα, η ΕΕ αντιμετώπισε το φαινόμενο όλα αυτά τα χρόνια χωρίς ουσιαστική πολιτική βούληση για τη συλλογική διαχείριση του, ενώ τα κράτη μέλη αναλώθηκαν εν πολλοίς στην προσπάθεια μετατόπισης της ευθύνης και των προσφύγων από το ένα κράτος στο άλλο, με αποτέλεσμα η κάθε χώρα να προσπαθεί να μεταθέσει την ευθύνη υποδοχής και ένταξης των προσφύγων σε άλλες χώρες και ταυτόχρονα όλες μαζί να συνεργάζονται για την ανέγερση ενός «τείχους» που να κρατήσει τους ανεπιθύμητους «εισβολείς» μακριά και να ενισχύσει την «Ευρώπη – Φρούριο».
Οι πολιτικές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, τον εγκλωβισμό εκατομμυρίων ανθρώπων που προσπαθούσαν να επιβιώσουν σε γειτονικές με την ΕΕ χώρες (κυρίως στην Τουρκία). Η έκκληση διεθνών οργανισμών, περιλαμβανομένων της Υπάτης Αρμοστείς των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, της Διεθνούς Αμνηστίας, και της Κοινωνίας των Πολιτών, για λήψη μέτρων που θα έδιναν έστω και μια προσωρινή λύση στο πρόβλημα, αποδείχτηκε φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Τρανή απόδειξη τούτου αποτελούν οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία διεξάχθηκε υπό την πίεση της κοινής γνώμης μετά την απώλεια χιλιάδων ζωών στα νερά της Μεσογείου. Αποτέλεσμα της συνόδου ήταν στην ουσία η υιοθέτηση μέτρων που, αντί να αποσκοπούν στη διάσωση των ανθρώπων, προβλέπουν την περαιτέρω ενίσχυση της «Ευρώπης Φρούριο», με τραγικότερο μέτρο αυτό της εξαγγελθείσας πρόθεσης ανάληψης στρατιωτικών επιχειρήσεων για βύθιση των πλοίων μεταφοράς των προσφύγων στην Ευρώπη. Οι πιέσεις που ασκήθηκαν σε αυτό το χρονικό διάστημα σε γειτονικές χώρες όπως η Τουρκία, είχαν ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση πολιτικών αυστηρότερου ελέγχου των λιμανιών, αφήνοντας ως μοναδική πλέον επιλογή για τους πρόσφυγες, το μεγάλο, πιο επικίνδυνο και πιο επίπονο χερσαίο ταξίδι.
Όσον αφορά την Κύπρο, η πολιτική που ακολουθεί το κράτος σε σχέση με την προσφυγική κρίση κατά τα τελευταία χρόνια, βασικά αποσκοπεί στην αποτροπή των προσφύγων να έρθουν και να ζήσουν με αξιοπρέπεια στην Κύπρο. Στην ουσία, οι αρχές της Κύπρου στερούν το καθεστώς του αναγνωρισμένου πρόσφυγα από δικαιούχους αιτητές. Επίσης, η απουσία πολιτικών ένταξης σε συνδυασμό με το διάχυτο θεσμικό ρατσισμό που επικρατεί στην Κύπρο, κατατάσσουν τη χώρα σε μια από τις πιο αφιλόξενες για τους πρόσφυγες σε ολόκληρη την ΕΕ.
Παράλληλα, οι αρχές άσκησαν πιέσεις μέσω του ΟΗΕ και της ΕΕ προς την Τουρκοκυπριακή Διοίκηση και την Τουρκική κυβέρνηση με αποτέλεσμα πρόσφυγες που επιχειρούν να εισέλθουν στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας για να ζητήσουν προστασία, να συλλαμβάνονται από τις Τουρκοκυπριακές αρχές και να απελαύνονται πίσω στην Τουρκία, χωρίς καμιά εξέταση των αιτήσεων ασύλου τους και κατά παράβαση των διεθνών και Ευρωπαϊκών συμβάσεων, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η επιστροφή των προσώπων αυτών αναμενόταν ότι θα κατάληγε σε επαναπροώθηση στη χώρα δίωξης τους.
Η ΚΙΣΑ, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη όλα τα πιο πάνω γεγονότα και εξελίξεις, καλεί:
- την ΕΕ να αναλάβει τις ευθύνες της, συνδράμοντας μακροπρόθεσμα στην αποκατάσταση της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες καταγωγής των προσφύγων.
- τα κράτη μέλη να αντιληφθούν τη σοβαρότητα της παρούσας κατάστασης ώστε να διασφαλιστεί η ασφαλής και απρόσκοπτη πρόσβαση των προσφύγων στις χώρες της ΕΕ, εγκαταλείποντας τις πολιτικές της «Ευρώπης Φρούριο».
- την ΕΕ και τα κράτη μέλη να επιδείξουν ουσιαστική αλληλεγγύη και να στηρίξουν τα κράτη μέλη που έχουν αναλάβει σημαντική ευθύνη στην υποδοχή των προσφύγων που καταφεύγουν σήμερα στην Ευρώπη.
Τέλος, καλούμε την Κυπριακή Δημοκρατία να εργαστεί με συνέπεια για τη δημιουργία ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου, το οποίο:
- να διασφαλίζει τη γρήγορη εξέταση των αιτήσεων,
- τον τερματισμό της πολιτικής στέρησης του προσφυγικού καθεστώτος σε δικαιούχους αιτητές που ακολουθείται σήμερα,
- την εξομοίωση των δικαιωμάτων των ατόμων με συμπληρωματική προστασία και καθεστώς αναγνωρισμένου πρόσφυγα,
- την υιοθέτηση αποτελεσματικών πολιτικών ένταξης, και
- ουσιαστικών μέτρων καταπολέμησης του θεσμικού ρατσισμού και των διακρίσεων που οδηγούν σήμερα τους πρόσφυγες στον κοινωνικό αποκλεισμό, τη φτωχοποίηση και την εξαθλίωση.
