Η ΚΙΣΑ διαπιστώνει ότι ο Αν. Διευθυντής του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης (ΤΑΠΜ), συνεχίζει την πρακτική κράτησης ευάλωτων ατόμων με καθεστώς διεθνούς προστασίας με στόχο να τους εκβιάσει να συναινέσουν στην απέλαση τους από την Κύπρο. Η πολιτική αυτή παραβιάζει παράφορα το Προσφυγικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των επηρεαζόμενων προσφύγων, τους οποίους σε ορισμένες περιπτώσεις έχει οδηγήσει σε απόγνωση και μία ανάσα πριν από το θάνατο. Αφορμή για την εν λόγω τοποθέτηση, αποτελεί μια νέα περίπτωση κράτησης με σκοπό την απέλαση πρόσφυγα από την Μοσούλη του Ιράκ (Α.Α), ο οποίος κατέχει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Ο κ. Α.Α έφθασε στην Κύπρο και αιτήθηκε διεθνή προστασία το 2004. Το 2009, μετά από 5χρονη καθυστέρηση, οι αρμόδιες Αρχές εξέτασαν την αίτησή του για άσυλο και του παραχώρησαν το καθεστώς της συμπληρωματικής προστασίας. Ο αναφερόμενος τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί αντιμέτωπος με σωρεία σοβαρών προβλημάτων τα οποία οφείλονται στο προσφυγικό του υπόβαθρο αλλά και τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων του από τις Αρχές της Κύπρου. Αυτά τα προβλήματα σχετίζονται με:
- Το γεγονός ότι οι Αρχές της Κύπρου του στερούν το καθεστώς του αναγνωρισμένου πρόσφυγα που δικαιολογημένα θα έπρεπε να του είχε παραχωρηθεί λόγω των προσωπικών του παραστάσεων και ιδιαίτερα λόγω της καταγωγής του από την κατεχόμενη από το «Ισλαμικό Κράτος» Μοσούλη.
- Την μη παραχώρηση από τις Αρχές έγκυρου ταξιδιωτικού εγγράφου κατά παράβαση του ευρωπαϊκού κεκτημένου και του Περί Προσφύγων Νόμου αφού οι Αρχές εμμένουν στην άρνηση έκδοσης ταξιδιωτικών εγγράφων σε κατόχους διεθνούς προστασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, η μη παραχώρηση ταξιδιωτικού εγγράφου μεταξύ άλλων, στερεί από τον κ. Α.Α το δικαίωμα να ταξιδέψει οπουδήποτε εκτός χώρας και ιδιαίτερα να μεταβεί στο Καναδά όπου ζει η καναδή σύζυγος του.
Παράλληλα, η απώλεια κάθε επαφής με την οικογένεια του που ευρίσκεται εγκλωβισμένη στην Μοσούλη και ο πρόσφατος θάνατος του πατέρα του στις μάχες που διεξάγονται για απελευθέρωση της πόλης από το «Ισλαμικό Κράτος», οδήγησαν σε σοβαρό κλονισμό της υγείας. Εκτός αυτών, η υγεία του κ. Α.Α επιβαρύνθηκε σε μεγάλο βαθμό και από την απώλεια της εργασίας του και την εξάρτηση του από εξαρτησιογόνες ουσίες.
Στις 27 Αυγούστου του 2016, ο κ. Α.Α καταδικάστηκε για διάπραξη ποινικού αδικήματος και έκτισε ποινή 2 μηνών στις Κεντρικές Φυλακές. Αμέσως μετά την αποφυλάκιση του, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει προοπτική απέλασης του στην κατεχόμενη από το «Ισλαμικό Κράτος» Μοσούλη και παρά τις σοβαρές προσωπικές καταστάσεις που αντιμετωπίζει, μεταφέρθηκε και κρατείται μέχρι σήμερα στα κρατητήρια της Μεννόγειας στη βάση διαταγμάτων κράτησης και απέλαση του Αν. Διευθυντή του ΤΑΠΜ.
Η κράτηση του αναφερόμενου είναι παράνομη και ηθικά κατακριτέα για τους πιο κάτω λόγους:
- Η μεταχείριση ατόμου με διεθνή προστασία ως «απαγορευμένου μετανάστη» παραβιάζει το προσφυγικό δίκαιο.
- Το καθεστώς διεθνής προστασίας αφενός και η ανυπαρξία προοπτικής εξεύρεσης ασφαλής χώρας που θα παραχωρήσει άδεια εισόδου και παραμονής σε πρόσφυγα από την Μοσούλη, καθιστά την προοπτική απέλασης του αδύνατη και επομένως αντίθετη με το Ευρωπαϊκό και εθνικό νομικό πλαίσιο για τις επιστροφές άτυπων μεταναστών.
- Η κατάσταση της υγείας του όχι μόνο τον κατατάσσει στις ευάλωτες κατηγορίες ατόμων οι οποίες προστατεύονται από την κράτηση για σκοπούς απέλασης, αλλά επιδεινώνεται καθημερινά λόγω των συνθηκών κράτησης με αποτέλεσμα να εκφράζονται βάσιμοι φόβοι ακόμη και για την ίδια του τη ζωή.
- Οι Αρχές του εισηγήθηκαν να συναινέσει στην απέλαση του στη Μαλαισία, μια χώρα η οποία δεν είναι ασφαλής για πρόσφυγες αφού δεν έχει κυρώσει καν την σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες.
Η ΚΙΣΑ καταδικάζει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πρακτική του Αν. Διευθυντής του ΤΑΠΜ για κράτηση ευάλωτων προσφύγων στην Μεννόγεια[i]. Η εν λόγω πρακτική, εκτός του ότι είναι παράνομη, είναι και ηθικά κατακριτέα αφού προφανώς χρησιμοποιείται ως μέσο εξαναγκασμού ευάλωτων προσφύγων, ώστε να συναινέσουν στην «εθελούσια απέλαση» τους σε «μη ασφαλής τρίτη χώρα» όπως η Μαλαισία. Μάλιστα, στο παρελθόν, πρόσφυγας ο οποίος συναίνεσε σε αυτή την πρακτική των Κυπριακών Αρχών, σκοτώθηκε στην προσπάθεια του να φτάσει δια θαλάσσης από την Μαλαισία στην Αυστραλία.
Παράλληλα, εκτός από την παράνομη κράτηση προσφύγων, οι Αρχές εμμένουν να αρνούνται να συμμορφωθούν με την πρόνοια του Περί Προσφύγων Νόμου που αφορά την παραχώρηση ταξιδιωτικών εγγράφων σε άτομα που κατέχουν καθεστώς διεθνούς προστασίας. Αυτή η στάση των Αρχών, ήταν και ο κύριος λόγος όπου ο κ. Α.Α δεν είχε τη δυνατότητα να μεταβεί σε χώρα όπου υπάρχει πρεσβεία του Ιράκ, προκειμένου να ξεκινήσει διαδικασία έκδοσης καινούργιου διαβατηρίου , με απώτερο σκοπό να μεταβεί μόνιμα στον Καναδά.[ii]
Υπό το φώς όλων των πιο πάνω, η ΚΙΣΑ ζητά:
- Τον τερματισμό της παράνομης και ηθικά κατακριτέας πρακτικής κράτησης ευάλωτων προσφύγων προκειμένου να συναινέσουν να εγκαταλείψουν τη χώρα προς «μη ασφαλής τρίτη χώρα».
- Την άμεση απελευθέρωση του κ. Α.Α, όπως και όλων των αιτητών ασύλου και κάτοχων καθεστώτος διεθνούς προστασίας που κρατούνται στην Μεννόγεια.
- Την άμεση συμμόρφωση των Αρχών με την πρόνοια του Περί Προσφύγων Νόμου που αφορά την παραχώρηση ταξιδιωτικών εγγράφων σε άτομα με καθεστώς διεθνούς προστασίας.
[i] Δείτε παρόμοια υπόθεση στο πρόσφατο παρελθόν: https://goo.gl/HFuABx
[ii] To διαβατήριο του κλάπηκε πριν από περίπου ένα χρόνο
