Σύμφωνα με τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) του Υπουργείου Άμυνας έλαβε χθες Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου, στις 06:25, σήμα κινδύνου μέσω ασυρμάτου από μικρό σκάφος το οποίο έπλεε 50 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πάφου, σε συνθήκες έντονης θαλασσοταραχής. Στο σκάφος μετέβαιναν 345 πρόσφυγες, εκ των οποίων 293 ενήλικα άτομα και 52 παιδιά [1]. Σύμφωνα με πληροφορίες της ΚΙΣΑ – Κίνησης για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό, τα περισσότερα άτομα που μετέβαιναν στο πλοιάριο προέρχονται από την Παλαιστίνη και μέχρι πρόσφατα φιλοξενούνταν στον καταυλισμό προσφύγων Γιαρμούκ, ο οποίος βρίσκεται στη Δαμασκό της Συρίας, ενώ τα υπόλοιπα άτομα είναι πρόσφυγες από τη Συρία [2].
Ερωτηματικά προκαλεί το γεγονός ότι ενώ το ΚΣΕΔ έλαβε το σήμα κινδύνου στις 06:25, η επιχείρηση διάσωσης και περισυλλογής των προσφύγων ολοκληρώθηκε στις 14:30, δηλαδή οκτώ ολόκληρες ώρες μετά την αρχική πληροφόρηση των αρμόδιων αρχών. Περαιτέρω ερωτηματικά προκαλεί το γεγονός ότι αρχικά κλήθηκε για βοήθεια το ταχύπλοο σκάφος «Ευαγόρας» της Λιμενικής Αστυνομίας, το οποίο απέπλευσε από το Λιμανάκι της Κάτω Πάφου για να προσεγγίσει το ακυβέρνητο πλοιάριο και να βοηθήσει στη διάσωση των προσφύγων, αλλά αμέσως μετά επέστρεψε πίσω γιατί δεν ήταν σε θέση να προχωρήσει λόγω της θαλασσοταραχής. Λόγω ακριβώς αυτού του γεγονότος, το ΚΣΕΔ κάλεσε το κρουαζιερόπλοιο «Salamis Filoxenia», το οποίο μετέβη στην περιοχή και περισυνέλεξε τα επιβαίνοντα άτομο στο πλοιάριο. Την ίδια στιγμή που διαδραματίζονταν όλα αυτά, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Ιωνάς Νικολάου, δήλωνε ότι «ο κάθε ένας ανέλαβε τη δική του ευθύνη και νομίζω ότι ανταποκριθήκαμε αρκετά, μπορώ να πω, ικανοποιητικά, τουλάχιστον μέχρι τώρα όσον αφορά τις υποχρεώσεις τις οποίες έχουμε» [3].
Παράλληλα, η ΚΙΣΑ καταδικάζει δημόσια το γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές και μεγάλη μερίδα των μέσων μαζικής ενημέρωσης αναφέρονται επανειλημμένα σε «λαθρομετανάστες», οι οποίοι μάλιστα είναι αχάριστοι γιατί παρόλο που διασώθηκαν, ζητούν να μεταφερθούν σε κάποιο άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Υπουργού Άμυνας (ΥΠΑΜ), Χριστόφορου Φωκαΐδη, ο οποίος κατά τη διάρκεια της χθεσινής επιχείρησης διάσωσης και ενώ το πλοιάριο βρισκόταν στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας ανέφερε ότι «εάν χρειαστεί, θα αναληφθεί επιχείρηση διάσωσης» των «λαθρομεταναστών». Ακόμη χειρότερα, ενώ το πλοιάριο είχε ήδη εκπέμψει σήμα κινδύνου εν τω μέσω έντονης θαλασσοταραχής, ο ΥΠΑΜ δήλωσε ότι «εάν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για ανθρώπινες ζωές, τότε είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε», συμπληρώνοντας ότι «σε περίπτωση που δεν υπάρχει κίνδυνος ζωής και φύγει έξω από τον δικό μας χώρο ευθύνης, δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να πράξουμε» [4].
Η δήλωση του ΥΠΑΜ αντικατοπτρίζει με τον χειρότερο δυνατό τρόπο την υφιστάμενη πολιτική υποδοχής αιτητών ασύλου και προσφύγων της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία αποσκοπεί ακριβώς είτε στο να μην έρθουν στην Κύπρο ή στο να καταστεί η ζωή τους όσον το δυνατόν πιο δύσκολη, έτσι ώστε να εξαναγκαστούν να την εγκαταλείψουν. Βάσει των σημερινών δεδομένων, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, η Κυπριακή Δημοκρατία παραχωρεί καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, το οποίο είναι χρονικά περιορισμό. Επιπλέον, η έλλειψη προγραμμάτων ουσιαστικής ένταξης των προσφύγων στην Κυπριακή κοινωνία, καθώς επίσης και η έλλειψη της δυνατότητας προσωρινής μετάβασης τους σε κάποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, μετά την παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας, αφήνει τα άτομα αυτά χωρίς ελπίδα και προοπτική για μία ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση.
Πέρα από όλα αυτά, όταν το κρουαζιερόπλοιο κατέπλευσε στο Λιμάνι της Λεμεσού στις 20:30 χθες το βράδυ, οι πρόσφυγες αρνήθηκαν να αποβιβαστούν και συνέχισαν να ζητούν να μεταφερθούν στην Ιταλία, η οποία ήταν η αρχική χώρα προορισμού τους. Μετά την αποτυχία των πολύωρων διαπραγματεύσεων μεταξύ των αρμόδιων αρχών και των προσφύγων, οι οποίες κράτησαν από τις 21:00 χθες το βράδυ μέχρι τις 05:00 σήμερα τα ξημερώματα, πραγματοποιήθηκε επιχείρηση του Ειδικού Αντιτρομοκρατικού Ουλαμού (ΕΑΟ) της Μηχανοκίνητης Μονάδας Άμεσης Δράσης (ΜΜΑΔ) της Κυπριακής Αστυνομίας, ως αποτέλεσμα της οποίας οι πρόσφυγες οδηγήθηκαν εκτός του κρουαζιερόπλοιου με την άσκηση βίας. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της ΚΙΣΑ, ένα άτομο το οποίο αρνήθηκε να μεταβιβαστεί από το κρουαζιερόπλοιο κακοποιήθηκε από μέλος/η της αστυνομικής δύναμης.
Στη συνέχεια, οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο υποδοχής στην Κοκκινοτριμιθιά. Χαρακτηριστικό της ψυχολογικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι πρόσφυγες είναι το γεγονός ότι ένας εξ’ αυτών αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει με συρματόσχοινο. Σε εξίσου κακή κατάσταση φαίνεται να βρίσκεται και η σωματική κατάσταση των προσφύγων, καθώς μέχρι στιγμής δύο παιδιά μεταφέρθηκαν με ασθενοφόρο στο Μακάρειο Νοσοκομείο στη Λευκωσία, για ιατρική περίθαλψη. Το ένα παιδί έχει θαλασσαιμία και δεν έχει υποβληθεί σε μετάγγιση αίματος εδώ και δύο μήνες, ενώ το άλλο παιδί έχει σύνδρομο Down και παρουσίασε πυρετό. Επιπλέον, το μεσημέρι μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και μία γυναίκα, η οποία εδώ και ημέρες παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα υγείας [5].
Παρά το γεγονός ότι μέλη της ΚΙΣΑ μετέβησαν στο κέντρο υποδοχής των προσφύγων στην Κοκκινοτριμιθιά δεν τους επετράπη να έρθουν σε άμεση επαφή με τους πρόσφυγες, πράξη η οποία παραβιάζει τη θεμελιώδη αρχή της απρόσκοπτης πρόσβασης των μη-κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κέντρα υποδοχής αιτητών ασύλου και προσφύγων, με στόχο τη διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης των ατόμων αυτών στο δικαίωμα της ελεύθερης πληροφόρησης στις διαδικασίες ασύλου και παροχής διεθνούς προστασίας. Σημειώνεται ότι η ανεξάρτητη και αντικειμενική πληροφόρηση των αιτητών ασύλου και των προσφύγων, ακόμη και πριν την υποβολή αίτησης ασύλου, καθορίζονται στον περί Προσφύγων Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις κοινοτικές οδηγίες της ΕΕ, το σχετικό εγχειρίδιο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και σε διεθνείς συμβάσεις.
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2014.
«Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης από το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης». Πρόσβαση: http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/3A134FAA44236C1DC2257D5E002E7976?Opendocument
«Ανακοίνωση Τύπου Υπουργείου Άμυνας Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης (Δεύτερη Ενημέρωση)». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/21588794A88F8EEFC2257D5E004D79F0?Opendocument
«Ανακοίνωση του Υπουργείου Άμυνας – Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης (Τρίτη Ενημέρωση)». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/6E3663195293E20AC2257D5F0021C6A8?OpenDocument
«Έκτακτη σύσκεψη στο Υπουργείο Εσωτερικών για την υποδοχή μεγάλου αριθμού ξένων πολιτών σε συνέχεια επιχείρησης διάσωσης». Πρόσβαση;
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/42DE4FB9607F1B8DC2257D5E00435E4F?Opendocument
[2] BBC News, Sunday, 22 June 2014. “Syria crisis: Ceasefire agreed for Yarmouk refugee camp”. Πρόσβαση:
http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27969293
The Guardian, Wednesday, 26 February 2014. “Queue for food in Syria’s Yarmouk camp shows desperation of refugees: Huge crowd of Palestinians is photographed waiting for aid in Yarmouk, which has been under blockade for month”. Πρόσβαση:
http://www.theguardian.com/world/2014/feb/26/queue-food-syria-yarmouk-camp-desperation-refugees
The Guardian, Saturday, 19 April 2014. “Besieged and terrified… and the food is about to run out for Damascus refugees: Syrian blockade of Yarmouk refugee camp raises fears for 18,000 people left starving inside, with some already resorting to eating leaves and animal feed”. Πρόσβαση:
http://www.theguardian.com/world/2014/apr/19/syria-besieged-refugees-yarmouk-starvation
[3] Ο Φιλελεύθερος, Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου 2014. «Ικανοποίηση από τον συντονισμό των Υπηρεσιών: Επιτυχής επιχείρηση διάσωσης 345 μεταναστών». Πρόσβαση: http://www.philenews.com/el-gr/koinonia-eidiseis/160/220222/epitychis-epicheirisi-diasosis-345-metanaston
[4] Ο Φιλελεύθερος, Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2014. «Αίσιο τέλος για τη μεγάλη επιχείρηση διάσωσης: Αρνούνται να κατέβουν από το πλοίο οι 345 πρόσφυγες». Πρόσβαση: http://www.philenews.com/el-gr/koinonia-eidiseis/160/220050/arnountai-na-katevoun-apo-to-ploio-oi-345-prosfyges
[5] Ο Φιλελεύθερος, Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου 2014. «Ανακρίνονται “καπετάνιος” και “μηχανικός” του πλοιαρίου: Στο νοσοκομείο τρεις πρόσφυγες από τη Συρία (εικόνες)». Πρόσβαση: http://www.philenews.com/el-gr/top-stories/885/220231/sto-nosokomeio-treis-prosfyges-apo-ti-syria-eikones
