Με αφορμή τις πρόσφατες αυτοκτονίες και τα περιστατικά βίας από συγκρατούμενους και δεσμοφύλακες μεταναστών στις Κεντρικές Φυλακές, η ΚΙΣΑ – Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό τονίζει ότι αυτά αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου, όσον αφορά τη μεταχείριση και τις συνθήκες κράτησης μεταναστών στην Κύπρο. Παράλληλα, στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης για τις απάνθρωπες και ταπεινωτικές πρακτικές και συνθήκες κράτησης στις Κεντρικές Φυλακές, η ΚΙΣΑ επισημαίνει ότι θα πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη τα θέματα θεσμικών διακρίσεων και θεσμικού ρατσισμού εναντίον κρατούμενων μεταναστών και να υλοποιηθούν, επιτέλους, αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης αυτών των φαινομένων.
Μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες γίναμε μάρτυρες της αυτοκτονίας τριών φυλακισμένων μεταναστών και της αποκάλυψης της υπόθεσης του κατ’ επανάληψη βιασμού ενός άλλου φυλακισμένου μετανάστη στις Κεντρικές Φυλακές. Ενδεικτική είναι η υπόθεση του κατ’ επανάληψη βιασμού μετανάστη φυλακισμένου από 4 άλλους φυλακισμένους. Ο άνθρωπος αυτός, σύμφωνα και με πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, ενώ έχει φυλακιστεί για μικροπαραβάσεις, μεταφέρθηκε στην πτέρυγα των φυλακισμένων για βιαστές και άλλους βαρυποινίτες, μετά από απαίτηση ισοβίτη, ο οποίος έβαζε ισχυρά ηρεμιστικά χάπια στα ροφήματα ή τα τρόφιμα των νεαρών που είχαν επιλεγεί για βιασμό, έτσι ώστε να αποτραπούν οι αντιδράσεις τους, υπό τη συγκάλυψη μάλιστα των αρμόδιων αξιωματικών και δεσμοφυλάκων, οι οποίοι μετέφεραν τους φυλακισμένους που επέλεγε ο συγκεκριμένος φυλακισμένος στην πτέρυγα. [1] Η ΚΙΣΑ εκφράζει την περαιτέρω ανησυχία της για το ενδεχόμενο αυτά τα εγκλήματα να σχετίζονται με τη συγκάλυψη πιθανών εγκληματικών ενεργειών.
Παράλληλα, η ΚΙΣΑ τονίζει ότι αυτά τα ακραία φαινόμενα που παρατηρούνται αυτήν τη στιγμή στις Κεντρικές Φυλακές συνδέονται άμεσα με τις θεσμικές διακρίσεις και το θεσμικό ρατσισμό που βιώνουν οι φυλακισμένοι μετανάστες, ιδιαίτερα όσον αφορά την άσκηση των θρησκευτικών τους δικαιωμάτων, την άσκηση του δικαιώματος της επικοινωνίας και της επαφής τους με τα μέλη των οικογενειών τους, την ανάθεση βοηθητικών εργασιών και των ελάχιστων προγραμμάτων απασχόλησης που εφαρμόζονται στις φυλακές. Μάλιστα, παρά τις επανειλημμένες εισηγήσεις διεθνών οργανισμών (π.χ. Συμβούλιο της Ευρώπης) και μη-κυβερνητικών οργανώσεων για την αξιολόγηση και αντιμετώπιση του υπερβολικά υψηλού ποσοστού μεταναστών στο σύνολο των φυλακισμένων, δυστυχώς αυτές όχι μόνο δεν υλοποιήθηκαν, αλλά αντιθέτως η έντονη ποινικοποίηση της μετανάστευσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων οδήγησε σε περαιτέρω αύξηση των μεταναστών που φυλακίζονται για θέματα που σχετίζονται με το καθεστώς παραμονής τους και άλλα σχετικά μεταναστευτικά θέματα (π.χ. εργασία χωρίς την απαιτούμενη άδεια και χρήση πλαστών εγγράφων για να μεταβούν και να ζητήσουν άσυλο σε άλλες χώρες).
Η ΚΙΣΑ θεωρεί θετικό το μήνυμα που έδωσε την περασμένη Κυριακή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την επίσκεψή του στον μετανάστη – θύμα βιασμού. Παρόλα αυτά, η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς επιβάλλεται η άμεση λήψη πραγματικών και ουσιαστικών μέτρων για τον τερματισμό της κακομεταχείρισης και των βασανιστηρίων των κρατούμενων μεταναστών στις φυλακές. Η ΚΙΣΑ τονίζει ότι τα φαινόμενα αυτά δεν έχουν εμφανιστεί από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά οδηγήθηκαν στα άκρα λόγω ακριβώς της κατάστασης που επικρατούσε με το καθεστώς ανομίας, συγκάλυψης και ατιμωρησίας για περιστατικά κακομεταχείρισης και κατάχρησης εξουσίας.
Ιδιαίτερα ενδεικτικό είναι το πρόσφατο περιστατικό της «εξαφάνισης» πέντε άτυπων μεταναστών που κρατούνταν παράνομα στο Κέντρο Κράτησης της Μεννόγειας. Συγκεκριμένα, οι πέντε άτυποι μετανάστες «εξαφανίστηκαν» από τα κελιά τους, με σκοπό να μην μπορέσει η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (ΕΠΒ/CPT), η οποία πραγματοποιούσε προγραμματισμένη επίσκεψη στα αστυνομικά κρατητήρια Μεννόγειας στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, να διαπιστώσει τις παράνομες συνθήκες των συγκεκριμένων κρατήσεων. Παρά τη δημόσια καταγγελία της συγκεκριμένης υπόθεσης, δυστυχώς μέχρι σήμερα κανένας από τους υπεύθυνους δεν τιμωρήθηκε. [2]
Η ΚΙΣΑ καλεί την κυβέρνηση όπως προχωρήσει άμεσα:
- Στη ριζική αναθεώρηση της μεταναστευτικής πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, κυρίως όσον αφορά τον τερματισμό της ποινικοποίησης θεμάτων που αφορούν τη μετανάστευση, όπως για παράδειγμα το καθεστώς παραμονής των μεταναστών, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό φυλακισμένων είναι μετανάστες που κρατούνται ή / και έχουν καταδικαστεί για «παράνομη παραμονή, εργασία ή / και πλαστογραφία προσωπικών εγγράφων» στην προσπάθειά τους να εγκαταλείψουν την Κύπρο και να ζητήσουν άσυλο σε άλλη χώρα.
- Στον άμεσο τερματισμό των θεσμικών διακρίσεων εναντίον των κρατούμενων μεταναστών, κυρίως όσον αφορά:
α) τα θρησκευτικά τους δικαιώματα,
β) το δικαίωμα της επικοινωνίας και της επαφής των κρατουμένων με τα μέλη των οικογενειών τους (επισκέψεις και ανοικτές φυλακές),
γ) το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης, ειδικά όσον αφορά τις βοηθητικές εργασίες στις φυλακές και τα κρατητήρια, καθώς οι πιο σκληρές και ανεπιθύμητες ανατίθενται σε μετανάστες, και
δ) την απαγόρευση των αυθαίρετων κρατήσεων, καθώς αρκετοί μετανάστες βρίσκονται σε μακροχρόνια κράτηση ως υπόδικοι, με το επιχείρημα ότι θα φύγουν από την Κύπρο εάν αφεθούν ελεύθεροι, με αποτέλεσμα πολύ συχνά η περίοδος της κράτησης τους να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη της ποινής που πρέπει να εκτίσουν στα κρατητήρια και τις φυλακές.
3. Στην υλοποίηση της υποχρέωσης που έχει αναλάβει η Κυπριακή Δημοκρατία για επιστημονική, αντικειμενική και ολοκληρωμένη αξιολόγηση του φαινομένου παρουσίας υψηλού ποσοστού μεταναστών στα κρατητήρια και τις φυλακές, καθώς επίσης και των ιδιαίτερων μέτρων που πρέπει να ληφθούν, έτσι ώστε οι οποιεσδήποτε θετικές αλλαγές να έχουν τον ίδιο θετικό αντίκτυπο και στους φυλακισμένους μετανάστες. Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο μέτρο, η ΚΙΣΑ υπογραμμίζει ότι μία τέτοια προσπάθεια θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις συνθήκες που επικρατούν στα αστυνομικά κρατητήρια, πέρα από τις Κεντρικές Φυλακές.
Τέλος, η ΚΙΣΑ επισημαίνει ότι οι πιο πάνω εισηγήσεις πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος μίας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής. Σε αντίθετη περίπτωση, τα σοβαρότατα προβλήματα κακομεταχείρισης και βασανιστηρίων που παρατηρούνται σήμερα στο σωφρονιστικό σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν πρόκειται να επιλυθούν.
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Ο Πολίτης – Παρασκευή, 10 Ιανουαρίου 2014, «Έρευνα διέταξε ο Υπουργός Δικαιοσύνης: Ομαδικός βιασμός 22χρονου στις Κεντρικές Φυλακές». Πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας: http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=254807&-V=articles
The Press Project – Σάββατο, 11 Ιανουαρίου 2014, «Εκτός ελέγχου οι Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας». Πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας: http://www.thepressproject.gr/article/54377/Ektos-elegxou-oi-Kentrikes-Fulakes-Leukosias
Ο Φιλελεύθερος – Δευτέρα, 13 Ιανουαρίου 2014, «Διαθεσιμότητες και σαρωτικές αλλαγές: Πέφτουν κεφάλια στις φυλακές με οδηγίες του Προέδρου». Πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας: http://www.philenews.com/el-gr/top-stories/885/179770/peftoun-kefalia-stis-fylakes-me-odigies-tou-proedrou
[2] ΚΙΣΑ – Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό, Δευτέρα – 30 Σεπτεμβρίου 2013, «The authorities of the Republic of Cyprus trying to deceive the Committee for the Prevention of Torture – Προσπάθεια εξαπάτησης της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων από τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας». Πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας: https://kisa.org.cy/the-authorities-of-the-republic-of-cyprus-trying-to-deceive-the-committee-for-the-prevention-of-torture-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%cf%80%ce%ac%ce%b8%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%be%ce%b1%cf%80%ce%ac/
