06.09.2011 – Έκθεση Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφορικά με το θέμα εγγραφής αλλοδαπών μαθητών στα σχολεία Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης

 

Αρ. Φακ.: AKΡ AYT 2/2009, ΑΚΡ 66/2010

Λευκωσία, 6 Σεπτεμβρίου 2011

 

Έκθεση της Αρχής κατά των Διακρίσεων αναφορικά με το θέμα εγγραφής αλλοδαπών μαθητών στα σχολεία Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης

 

Αρχή κατά  των Διακρίσεων

Προϊστάμενος:  Άριστος Τσιάρτας

Ερευνών Λειτουργός: Ονουφρίου Ζηναΐδα

 

Ι. Αντικείμενο παρέμβασης

 

1. Στις  26 Μαΐου 2010, ο κύριος Νίκος Τριμικλινιώτης, επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Παρατηρητηρίου RAXEN, με επιστολή του ενημέρωσε το Γραφείο μου ότι διευθυντές σχολείων να αρνούνται να εγγράψουν σε σχολεία της χώρας παιδιά των οποίων οι γονείς δεν έχουν άδεια παραμονής.

2. Το ζήτημα της πρόσβασης των αλλοδαπών μαθητών στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το καθεστώς παραμονής των γονιών τους, αποτέλεσε αντικείμενο προηγούμενης παρέμβασης της Αρχής κατά των Διακρίσεων, μετά από καταγγελία που υπέβαλε η τέως βουλευτής Ελένη Μαύρου [1].  Αντικείμενο της καταγγελίας ήταν η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ημερομηνίας 2 Νοεμβρίου 2004, με την οποία ζητείται από όλους τους Διευθυντές/Διευθύντριες Δημόσιων και Ιδιωτικών Σχολείων Δημοτικής, Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης να ενημερώνουν το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης (ΤΑΠΜ) για τους αλλοδαπούς που εγγράφουν, αναφέροντας και τα στοιχεία των γονιών τους, ώστε να γίνονται εξετάσεις κατά πόσο αυτοί διαμένουν παράνομα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

3. Στην έκθεση που εκπονήθηκε έγινε ευρεία αναφορά στην εθνική νομοθεσία αλλά και σε διεθνείς συνθήκες που προστατεύουν το δικαίωμα στην εκπαίδευση, οι οποίες τονίζουν ότι κάθε κράτος πρέπει να παρέχει, χωρίς καμία διάκριση, εκπαίδευση  στους αλλοδαπούς ανεξάρτητα από το καθεστώς παραμονής τους στη χώρα. Η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας παρόλο που δεν απαγορεύει ρητά την πρόσβαση των αλλοδαπών  στην εκπαίδευση, στην πράξη αποτρέπει μια μερίδα αλλοδαπών να εγγράφουν τα παιδιά τους στα σχολεία φοβούμενοι δίωξη από τις μεταναστευτικές αρχές. «Εξ αποτελέσματος, επομένως, η εγκύκλιος αυτή, εκτός από το ότι δυνητικά δημιουργεί φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού, πλήττει την ελεύθερη πρόσβαση των παιδιών αυτών στην εκπαίδευση, παραβιάζοντας τη βασική αρχή ότι τα παιδιά αλλοδαπών δικαιούνται να απολαμβάνουν ίση με τους Κύπριους μεταχείριση στο δικαίωμα στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το νόμιμο ή όχι της διαμονής των γονέων τους».

4. Η Αρχή κατά των Διακρίσεων τόνισε ότι δεν  μπορεί να συγχέεται η άσκηση μεταναστευτικού ελέγχου  με τη φοίτηση των παιδιών στα σχολεία και εισηγήθηκε την ανάκληση της εγκυκλίου του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

5. Ο λόγος της παρούσας παρέμβασής μου, με αφορμή τη νέα καταγγελία που υπέβαλε ο επιστημονικός διευθυντής του RAXEN,  έγκειται στη συνέχιση της εφαρμογής της επίμαχης εγκυκλίου. Όπως θα αναφερθεί παρακάτω, η πρακτική αυτή έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI).

 

ΙΙ.΄Ερευνα

 

6. Καθώς το αντικείμενο της παρέμβασης αυτής αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια της προηγούμενης έκθεσης μου για το δικαίωμα των αλλοδαπών μαθητών στην εκπαίδευση, κρίνω σκόπιμο να παραθέσω την επικοινωνία που είχα με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού μετά την υποβολή της έκθεσης στα πλαίσια της παρακολούθησης για συμμόρφωση με το περιεχόμενό της.

7. Στις 21 Ιουνίου 2005, η Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού με πληροφόρησε ότι το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ενημέρωσε το Υπουργικό Συμβούλιο για την προαναφερθείσα έκθεση της Αρχής κατά των Διακρίσεων υποβάλλοντας σχετική πρόταση, στην οποία του ζήτησε επίσης να αποφασίσει αναφορικά με την απόσυρση ή όχι της επίμαχης εγκυκλίου. Το Υπουργικό Συμβούλιο με την Απόφαση με αρ. 61.890 και ημερ. 21.4.2005 αποφάσισε ότι «τα στοιχεία των γονέων των αλλοδαπών μαθητών που φοιτούν σε Δημόσια και Ιδιωτικά σχολεία Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, διαβιβάζονται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης για να εξετάζεται κατά  πόσο αυτοί διαμένουν νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία καθότι συντρέχουν λόγοι προστασίας   των κυρίαρχων δικαιωμάτων της Δημοκρατίας με τον έλεγχο της νομιμότητας της εισόδου και παραμονής των αλλοδαπών στην επικράτειά της». Με βάση λοιπόν την πιο πάνω απόφαση, τo Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού δήλωσε ότι δεν προτίθεται να αποσύρει την εν λόγω εγκύκλιο.

8. Ένα χρόνο περίπου αργότερα και κατόπιν συζητήσεων του θέματος στην κοινοβουλευτική επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και της δημοσίευσης της τρίτης έκθεσης της ECRI για την Κύπρο, έστειλα νέα επιστολή στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υπογραμμίζοντας ότι θεωρώ αδικαιολόγητη την άρνηση του να προχωρήσει στην υλοποίηση των εισηγήσεών μου. Στην επιστολή αυτή (ημερ. 16 Ιουνίου 2006) παρέθεσα σχετικό απόσπασμα από την έκθεση της ECRI στο οποίο αναφέρεται ότι:

«65. Η ECRI σημειώνει ότι εκδόθηκε μια εγκύκλιος από το Υπουργείο Παιδείας το Νοέμβριο του 2004 που απαιτεί από όλα τα σχολεία να αναφέρουν στις αρχές μετανάστευσης τα στοιχεία επαφής των γονέων αλλοδαπών παιδιών που εγγράφονται στο σχολείο. Έχει εξηγηθεί στην ECRI ότι ο Επίτροπος Διοικήσεως ανακάλυψε ότι η εγκύκλιος αυτή παραβίαζε τις διατάξεις κατά των διακρίσεων και συνέστησε τον Απρίλιο του 2005 να αποσυρθεί. Από τότε, ωστόσο, το Υπουργικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι η Εγκύκλιος αυτή θα συνεχίσει να ισχύει.

(…)

69. Η ECRI καλεί τις κυπριακές αρχές να διασφαλίσουν ότι το δικαίωμα των παιδιών στην Κύπρο για πρόσβαση στην εκπαίδευση διασφαλίζεται χωρίς άμεση ή έμμεση διάκριση, ιδιαίτερα για λόγους όπως η εθνικότητα ή η εθνική ή εθνοτική καταγωγή. Συνιστά σθεναρά οι κυπριακές αρχές να συμμορφωθούν με τις συστάσεις του Επιτρόπου Διοικήσεως στο θέμα αυτό».

9. Στη συνέχεια, το Υπουργείο ζήτησε γνωμάτευση από το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ο οποίος σε επιστολή του ημερομηνίας 29 Ιανουαρίου 2007 γνωμάτευσε ότι «μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου έχουν διαφοροποιηθεί τα δεδομένα με βάση τα οποία εξετάστηκε το θέμα και έγινε η εισήγηση της Επιτρόπου για ανάκληση της Εγκυκλίου από το Υπουργείο». Οι διάφορες εξουσίες που ο Νόμος παρέχει στον εκάστοτε Επίτροπο σε σχέση με μη επιτρεπόμενες διακρίσεις από δημόσια πρόσωπα, περιλαμβάνουν τους Υπουργούς αλλά όχι το Υπουργικό Συμβούλιο[…] Συνεπώς δεν παρέχεται στη δεδομένη περίπτωση αρμοδιότητα στην Επίτροπο να ασκήσει οποιεσδήποτε από τις εξουσίες που προβλέπει ο Νόμος (διερεύνησης ευρημάτων, εισηγήσεων κλπ) σε σχέση με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου[…]».

10. Μέσα από καταγγελίες μη-κυβερνητικών οργανώσεων, περιέπεσε στην αντίληψή μου ότι το δικαίωμα πρόσβασης αλλοδαπών μαθητών στην εκπαίδευση εξακολουθεί να μην ασκείται ακώλυτα. Ζήτησα κατά συνέπεια, με επιστολές μου ημερομηνίας 5 Ιανουαρίου, 9 Ιουλίου και 24 Σεπτεμβρίου 2010 να ενημερωθώ για την πρακτική που ακολουθείται αναφορικά με την εγγραφή των αλλοδαπών μαθητών στα σχολεία. Συγκεκριμένα, ζήτησα να πληροφορηθώ για το κατά πόσο τα στοιχεία των αλλοδαπών μαθητών εξακολουθούν να διαβιβάζονται στο ΤΑΠΜ και αν το καθεστώς της παραμονής των γονιών τους αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει την εγγραφή τους στα σχολεία.

11. Στις 15 Οκτωβρίου 2010 έλαβα την απάντηση της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Η Γενική Διευθύντρια έκανε αρχικά αναφορά στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 21/4/2005) που επικύρωνε ουσιαστικά την εγκύκλιο του Υπουργείου και στη συνακόλουθη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα. Διευκρινίστηκε ωστόσο ότι το Υπουργείο Παιδείας έχει δώσει οδηγίες στους Διευθυντές σχολείων ότι υποχρεούνται να εγγράφουν όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το καθεστώς παραμονής των γονέων τους και άρα «δεν υφίσταται περιορισμός στην πρόσβαση ή στην άσκηση του δικαιώματος εκπαίδευσης για τους αλλοδαπούς μαθητές».

12. Αναφορικά με τους ισχυρισμούς του Επιστημονικού Διευθυντή του Εθνικού Παρατηρητηρίου RAXEN, στην επιστολή σημειώνεται ότι «το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει ζητήσει επανειλημμένα στοιχεία και ενδείξεις με σκοπό την ενδελεχή διερεύνηση του ζητήματος, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει πάρει τέτοια πληροφόρηση».

13. Εντούτοις, η Γενική Διευθύντρια ανέφερε ότι «το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ετοιμάζει νέα Πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για ανασκόπηση των εξελίξεων από τον Απρίλιο του 2005 και επαναξιολόγηση της πολιτικής όσον αφορά τη διατήρηση της επίμαχης εγκυκλίου, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα».

14. Παράλληλα, με επιστολή μου ημερομηνίας 12 Απριλίου του 2011, κάλεσα σε συνάντηση τη Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού με σκοπό τη συζήτηση του θέματος και την υποβολή των δικών της θέσεων. Κατά την επίσκεψη της στο γραφείο μου, η Γενική Διευθύντρια εκδήλωσε τη διάθεσή της να επανεξετάσει το ζήτημα κατόπιν και της κριτικής που εκφράστηκε από την ECRI.

 

ΙΙΙ.  Νομικό Πλαίσιο

 

15. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας (αρ. 20) χωρίς να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε ημεδαπούς και αλλοδαπούς με νόμιμη ή παράνομη παραμονή.

16. Σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, το δικαίωμα στην εκπαίδευση προστατεύεται από το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (αρ. 13), το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (αρ. 2) και τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρ. 28). Κάθε άνθρωπος, με μόνη την ιδιότητά του ως ανθρώπου, είναι δικαιούχος του δικαιώματος αυτού, ενώ η απόλαυσή του, λόγω και της ανάγκης για ειδική προστασία των παιδιών ως ευάλωτης ομάδας, δεν πρέπει να υπόκειται σε καμία διάκριση.

17. Επιπρόσθετα, το Διεθνές Σύμφωνο για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Μεταναστών Εργαζομένων και των Μελών των Οικογενειών τους [2], ορίζει ότι η πρόσβαση στα σχολεία δεν πρέπει να παρεμποδίζεται ή να περιορίζεται συνεπεία της παραμονής ή της εργασίας των γονιών ή της παράτυπης παραμονής του ίδιου του παιδιού (αρ. 30). Παράλληλα, το Σύμφωνο, απαγορεύει κάθε διάκριση, που να βασίζεται στο καθεστώς παραμονής, αναφορικά με την άσκηση των δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται σε αυτό (αρ. 7).

18. Κατά συνέπεια, όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά που διαμένουν στην Κύπρο, έχουν δικαίωμα ανεμπόδιστης πρόσβασης στην εκπαίδευση. Σχετική είναι η Σύμβαση κατά των Διακρίσεων στην Εκπαίδευση, η οποία διατύπωσε τον κανόνα ότι στους αλλοδαπούς κατοίκους ενός κράτους πρέπει να παρέχεται η ίδια πρόσβαση στην εκπαίδευση με αυτήν που παρέχεται στους ημεδαπούς.

19. Ακολουθώντας το ίδιο πνεύμα, η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρ. 2), ορίζει ότι τα κράτη οφείλουν να σέβονται και να διασφαλίζουν τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε αυτήν, χωρίς καμία διάκριση και να εξασφαλίζουν ότι το παιδί προστατεύεται από κάθε είδους διάκριση ή τιμωρία στη βάση, μεταξύ άλλων, του καθεστώτος των γονέων του. Παρομοίως, η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη κάθε Μορφής Φυλετικής Διάκρισης, διαλαμβάνει ότι τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι ανοιχτά για αλλοδαπούς και για παιδιά μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.

20. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα τονίζει ότι καθένας πρέπει να έχει πρόσβαση στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και προγράμματα χωρίς διάκριση, υπογραμμίζοντας ότι η αρχή της μη-διάκρισης καλύπτει όλα τα πρόσωπα που διαμένουν σε ένα κράτος, συμπεριλαμβανομένων και των μη-υπηκόων τους, ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή καλεί τα κράτη να εγγυηθούν ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση αναγνωρίζεται και ασκείται χωρίς διάκριση και να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξαλείψουν κάθε εμπόδιο στην αποτελεσματική πρόσβαση των παιδιών μεταναστών στην εκπαίδευση.

21. Ο Οργανισμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Agency for Fundamental Rights-FRA) αναγνώρισε, στην Ετήσια Έκθεσή του για το 2010, ότι το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου, σε μια προσπάθεια διασφάλισης δικαιότερης πρόσβασης στην εκπαίδευση, έδωσε οδηγίες σε όλα τα δημόσια σχολεία να εγγράφουν όλους ανεξαίρετα τους μαθητές, ανεξάρτητα από το νόμιμο ή μη της παραμονής των γονιών τους στη χώρα και τη δυνατότητά τους να παρουσιάσουν νομιμοποιητικά έγγραφα. Στην Έκθεση σημειώνεται ότι η εξέλιξη αυτή συνιστά απομάκρυνση από την προηγούμενη πολιτική σύμφωνα με την οποία τα σχολεία ζητούσαν από τους αλλοδαπούς μαθητές να παρουσιάσουν τα στοιχεία επικοινωνίας των γονιών τους, σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν παράτυπους μετανάστες.

22. H ΕCRI, στην πρόσφατη τέταρτη έκθεσή της για την Κύπρο [3], παρά το ότι επίσης χαρακτηρίζει ως θετική την πιο πάνω εξέλιξη, επισημαίνει ότι ακόμα και δημόσιοι λειτουργοί έχουν παραδεχτεί ότι η νέα πολιτική δεν εφαρμόζεται πάντα στην πράξη και ότι τα στοιχεία επικοινωνίας των αλλοδαπών μαθητών αποστέλλονται τακτικά στην αστυνομία. Η ECRI κατά συνέπεια εισηγείται την επίσημη απόσυρση της εγκυκλίου του 2004 βάση της οποίας οι αρχές των σχολείων οφείλουν να ενημερώνουν τις μεταναστευτικές αρχές για τα στοιχεία επικοινωνίας των γονέων αλλοδαπών μαθητών και την σχετική ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών [4].

23. Το θέμα της άρνησης εγγραφής ανήλικων αλλοδαπών μαθητών και η εμπλοκή των μεταναστευτικών αρχών στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση απασχόλησε και τον Έλληνα Συνήγορο του Πολίτη [5]. Κατόπιν σχετικής έρευνας, ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωσε ότι δεν έχουν παρασχεθεί σαφείς οδηγίες από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων προς τους Διευθυντές των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ως προς την εγγραφή των ανήλικων μαθητών σε εκπαιδευτικές μονάδες πέραν της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Για το λόγο αυτό, οι Διευθυντές των σχολείων ακολουθούσαν εγκυκλίους του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (ΥΠΕΣΔΔΑ) και συχνά υπέβαλαν προφορικά ερωτήματα προς τη Διεύθυνση Μετανάστευσης του ΥΠΕΣΔΔΑ. Ο Συνήγορος του Πολίτη υπογράμμισε ότι «η πρακτική αυτή είναι εξόχως προβληματική στο βαθμό που η απόλαυση ενός ατομικού δικαιώματος, όπως το δικαίωμα των αλλοδαπών στην εκπαίδευση συνδέεται με τη νομιμότητα παραμονής στη χώρα στο πλαίσιο της μεταναστευτικής νομοθεσίας».  Διευκρίνισε επίσης ότι το ζήτημα της πρόσβασης στην εκπαίδευση «αποτελεί ατομικό δικαίωμα όλων ανεξαιρέτως των ανηλίκων και χωρίς διακρίσεις σύμφωνα με τις προβλέψεις της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το οποίο δεν εξαρτάται από τη μεταναστευτική πολιτική του κράτους». Τονίστηκε παράλληλα ότι «οι διατάξεις σχετικά με την απαγόρευση παροχής υπηρεσιών σε μετανάστες χωρίς νόμιμα έγγραφα διαμονής στη χώρα δεν μπορεί να οδηγήσουν ή να συνεπάγονται τη στέρηση το δικαιώματος ανηλίκων στην εκπαίδευση, που αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο και αναφαίρετο δικαίωμά τους».

 

ΙΙΙ. Συμπεράσματα-Εισηγήσεις

 

24. Το κράτος έχει θετική υποχρέωση να διασφαλίζει το δικαίωμα στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από την υπηκοότητα και το καθεστώς παραμονής τους. Αυτό συνεπάγεται ότι η πολιτεία οφείλει να προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για να δημιουργεί τις ευκαιρίες και τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους.

25. Σαφώς, οι οδηγίες που έδωσε το Υπουργείο στους Διευθυντές των σχολείων να εγγράφουν όλους τους αλλοδαπούς μαθητές, συνιστούν ένα θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης του δικαιώματός τους για πρόσβαση στην εκπαίδευση. Εντούτοις, το θετικό αυτό μέτρο καθίσταται αναποτελεσματικό  με τη συνέχιση της εφαρμογής της επίμαχης εγκυκλίου. Και αυτό γιατί εύλογα μπορεί κανείς να υποθέσει ότι οι γονείς με αβέβαιο νομικό καθεστώς παραμονής στην Κύπρο, θα διστάζουν να εγγράφουν τα παιδιά τους στο σχολείο, φοβούμενοι την εμπλοκή των μεταναστευτικών αρχών και την ενδεχόμενη σύλληψη και απέλαση τους.

26. Επιπρόσθετα, η διασφάλιση της ακώλυτης πρόσβασης στην εκπαίδευση όλων των αλλοδαπών μαθητών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που η διαμονή τους δεν είναι νόμιμη στη χώρα, δεν υπαγορεύεται μόνο από δικαιικές αρχές που επιτάσσουν ίση μεταχείριση στην απόλαυση του συγκεκριμένου δικαιώματος, αλλά και από την ανάγκη ενσωμάτωσης των μεταναστών στην κοινωνία. Σε περίπτωση μάλιστα αποκλεισμού των αλλοδαπών παιδιών εκτός της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αυτά ωθούνται εκ των πραγμάτων σε περιθωριοποίηση και είναι καταδικασμένα σε κοινωνικό αποκλεισμό, κινδυνεύοντας παράλληλα να περιπέσουν στο πεδίο της εκμετάλλευσης.

27. Τα θέματα εγγραφής και φοίτησης των αλλοδαπών στην εκπαίδευση ανήκουν στην ειδική αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, το οποίο παρέχει τις απαραίτητες οδηγίες και εγκυκλίους προς τις εκπαιδευτικές μονάδες. Όπως προαναφέρθηκε, η πρακτική της αποστολής των στοιχείων των αλλοδαπών στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης είναι προβληματική, καθώς συγχέει αδικαιολόγητα  την απόλαυση του ατομικού δικαιώματος της πρόσβασης στην εκπαίδευση με τη νομιμότητα της παραμονής στη χώρα. Η μεταναστευτική πολιτική γενικότερα και ειδικότερα ο έλεγχος της παράτυπης μετανάστευσης, υπάγονται στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Εσωτερικών και όχι του Υπουργείου Παιδείας το οποίο είναι επιφορτισμένο με το ιδιαίτερο καθήκον της διασφάλισης του δικαιώματος στην εκπαίδευση και της δημιουργίας «σύγχρονων, ανθρώπινων και δημοκρατικών σχολείων».

28. Στα πλαίσια της απόφασης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού να επανεξετάσει το θέμα, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην κριτική που έχει  γίνει επανειλημμένα από την ECRI, η οποία έχει εντοπίσει, κατά τη διάρκεια των επισκέψεών αξιολόγησης της χώρας μας, τα προβλήματα που ανακύπτουν.

29. Επισημαίνοντας ότι η παρούσα Έκθεση μου δεν αποσκοπεί να παρέμβει με οποιοδήποτε τρόπο στη χάραξη ή άσκηση μεταναστευτικής πολιτικής, θεωρώ ότι το θέμα θα πρέπει να εξεταστεί εκ νέου, καθώς τα δεδομένα, από το 2005, έχουν διαφοροποιηθεί ενόψει  ιδίως της σύστασης της αρμόδιας επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης (ECRI) και της εκφρασθείσας   θετικής διάθεσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για επανεξέταση του θέματος. Για τους λόγους αυτούς, υποβάλλω την έκθεση μου στους Υπουργούς Εσωτερικών και Παιδείας και Πολιτισμού ώστε να μελετηθεί το περιεχόμενο, τα συμπεράσματά της και η εισήγηση μου να αναθεωρηθεί η υφιστάμενη πρακτική και η σχετική εγκύκλιος που έχει εκδοθεί.

 

Ελίζα Σαββίδου

Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Αρχή κατά των Διακρίσεων

 

Υποσημειώσεις και Παραπομπές: