Οι 345 πρόσφυγες από τη Συρία (εκ των οποίων 259 είναι ενήλικα άτομα και 86 παιδιά, ενώ 9 από τα παιδιά είναι ασυνόδευτα) που διασώθηκαν στις 25 Σεπτεμβρίου 2014 από τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενόσω βρίσκονταν σε μικρό σκάφος, το οποίο έπλεε 50 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πάφου σε συνθήκες έντονης θαλασσοταραχής, δυστυχώς συνεχίζουν να διαμένουν μέχρι σήμερα στο Κέντρο Φιλοξενίας της Κοκκινοτριμιθιάς, χωρίς οποιαδήποτε προοπτική [1].
Η ΚΙΣΑ – Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό σημειώνει ως θετικές εξελίξεις, τόσο την επιτυχή επιχείρηση διάσωσης όλων των ατόμων που επέβαιναν στο ακυβέρνητο σκάφος, όσο και το άμεσο στήσιμο των απαραίτητων υποδομών υποδοχής από τις αρμόδιες αρχές, σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Ωστόσο, πέρα από τη διασφάλιση των ανθρωπιστικών μέσων υποδοχής των διασωθέντων προσφύγων, τα οποία κανονικά θα έπρεπε να ήταν αναγκαία για λίγες μόνο ημέρες, η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι είναι απαράδεκτο τα άτομα αυτά:
- Να συνεχίζουν να διαμένουν σε αντίσκηνα για περισσότερο από ένα μήνα,
- Να μην έχουν έστω και μία μεγάλη αίθουσα, όπου μπορούν να συνευρεθούν, να διοργανώσουν κάποιες εκδηλώσεις, να συζητήσουν συλλογικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να τα επιλύσουν,
- Να μην έχουν ικανοποιητική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς επίσης και
- Να μην έχουν εγγραφεί τα παιδιά σε σχολεία, έτσι ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν πιο εύκολα, τόσο αυτά όσο και οι οικογένειες τους, στην κυπριακή κοινωνία.
Σημειώνεται ότι λίγες μέρες μετά τη διάσωση των προσφύγων από τη Συρία, ο Υπουργός Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) δήλωσε ότι οι πρόσφυγες «μπορούν, με αίτηση που θα υποβάλουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, να τους δοθεί καθεστώς επισκέπτη για ένα-δύο ή και τρεις μήνες, και μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα όσοι επιθυμούν μπορούν να εγκαταλείψουν τη χώρα». Μάλιστα, ο ΥΠΕΣ πρόσθεσε ότι οι πρόσφυγες μπορούν «χωρίς ουσιαστικά καθοδήγηση, να καταθέσουν τη δική τους επιθυμία και προτίμηση, αν θέλουν να υποβάλουν αίτημα για άσυλο ή να εγκαταλείψουν τη χώρα» [2]. Με τις συγκεκριμένες δηλώσεις, ο ΥΠΕΣ ουσιαστικά υπέθαλψε την ψευδαίσθηση των διασωθέντων προσφύγων, οι οποίοι γνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην Κύπρο, επιθυμούσαν να μεταβούν σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αντί να υποβάλουν αιτήσεις για άσυλο στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι οι αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας και κυρίως ο καθ’ ύλη αρμόδιος ΥΠΕΣ θα έπρεπε να βοηθήσουν τους πρόσφυγες να αντιληφθούν τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν, αντί να τους αποθαρρύνουν ακόμη περισσότερο από το να αιτηθούν διεθνή προστασία από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Επιπλέον, η ΚΙΣΑ σημειώνει ως ιδιαίτερα αρνητικό γεγονός τον περιορισμό της πρόσβασης των διασωθέντων προσφύγων στην ελεύθερη και απρόσκοπτη πληροφόρηση για τις διαδικασίες και το σύστημα παροχής ασύλου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπενθυμίζεται ότι αρχικά δεν επιτράπηκε η πρόσβαση της αντιπροσωπείας της ΚΙΣΑ στο κέντρο υποδοχής των διασωθέντων προσφύγων που στήθηκε στην Κοκκινοτριμιθιά και κάτι τέτοιο κατέστη δυνατό μόνο μετά την έντονη διαμαρτυρία του Εκτελεστικού Διευθυντή της ΚΙΣΑ. Όπως έχει ήδη σημειώσει σε προηγούμενη δημόσια τοποθέτηση της η ΚΙΣΑ, η πράξη αυτή παραβιάζει τη θεμελιώδη αρχή της απρόσκοπτης πρόσβασης των ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κέντρα υποδοχής αιτητών ασύλου και προσφύγων, με στόχο τη διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης των συγκεκριμένων ατόμων στο δικαίωμα της ελεύθερης πληροφόρησης στις διαδικασίες ασύλου και παροχής διεθνούς προστασίας [3].
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι από τους 345 πρόσφυγες, τελικά μόνο 6 άτομα υπέβαλαν αίτηση για άσυλο στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ακόμη πιο δυσάρεστο είναι το γεγονός ότι περίπου 70 άτομα διέφυγαν στις περιοχές που δεν ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία και ζήτησαν να μεταβούν στην Τουρκία, καθώς θεωρούν ότι εκεί οι συνθήκες υποδοχής και ένταξης τους θα είναι καλύτερες, αλλά τελικά «απελάθηκαν» πίσω στην Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω των Ηνωμένων Εθνών [4].
Η ΚΙΣΑ θεωρεί ότι οι πιο πάνω εξελίξεις δεν είναι τυχαίες, αλλά εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο αποθάρρυνσης των προσφύγων από το να αιτούνται άσυλο στην Κυπριακή Δημοκρατία. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, το μήνυμα που δίνεται μέσα από την παραχώρηση προσωρινής άδειας επισκέπτη και τις δηλώσεις του ΥΠΕΣ είναι ότι οι διασωθέντες πρόσφυγες δεν έχουν ουσιαστικά τη δυνατότητα ισότιμης ένταξης στην Κυπριακή κοινωνία. Κατά συνέπεια, τα άτομα αυτά οδηγούνται στην επιλογή της οικειοθελούς αποχώρησης τους από την Κυπριακή Δημοκρατία και της μετάβασης τους στην Τουρκία ή άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου μπορούν να αναζητήσουν καλύτερες και πιο αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής.
Η ΚΙΣΑ ζητά από τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας και το ΥΠΕΣ να δεσμευτούν δημόσια και ξεκάθαρα ότι, σε περίπτωση υποβολής αιτήσεων ασύλου από τους διασωθέντες πρόσφυγες από τη Συρία: α) αυτές θα εξεταστούν εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος, τριών (3) έως έξι (6) μηνών, και β) θα παραχωρηθεί στα άτομα αυτά το καθεστώς του αναγνωρισμένου πρόσφυγα. Η ΚΙΣΑ εκτιμά ότι μία τέτοια δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας, πέρα από το ότι θα είναι σύμφωνη με το προσφυγικό δίκαιο, παράλληλα θα συμβάλει στην κάμψη των δικαιολογημένων ανησυχιών των προσφύγων για το μέλλον τους, σε περίπτωση υποβολής αίτησης για παροχή ασύλου στην Κύπρο. Σε διαφορετική περίπτωση, οι πρόσφυγες από τη Συρία θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εκμετάλλευσης από διακινητές και εμπόρους, μέσω επικίνδυνων μεθόδων και διαδρόμων μετακίνησης προς άλλες χώρες, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τους ίδιους και τις οικογένειες τους.
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών:
Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2014, «Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης από το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/3A134FAA44236C1DC2257D5E002E7976?Opendocument
Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2014, «Ανακοίνωση Τύπου Υπουργείου Άμυνας Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης (Δεύτερη Ενημέρωση)». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/21588794A88F8EEFC2257D5E004D79F0?Opendocument
Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2014, «Ανακοίνωση του Υπουργείου Άμυνας – Επιχείρηση Μαζικής Διάσωσης (Τρίτη Ενημέρωση)». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/6E3663195293E20AC2257D5F0021C6A8?OpenDocument
Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου 2014, «Έκτακτη σύσκεψη στο Υπουργείο Εσωτερικών για την υποδοχή μεγάλου αριθμού ξένων πολιτών σε συνέχεια επιχείρησης διάσωσης». Πρόσβαση;
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/42DE4FB9607F1B8DC2257D5E00435E4F?Opendocument
Κυριακή, 28 Σεπτεμβρίου 2014, «Ευρεία σύσκεψη στην Κοκκινοτριμιθιά υπό τους Υπουργούς Υγείας και Δικαιοσύνης για τους μετανάστες από τη Συρία». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/4957ED755FBC7CDAC2257D6100261EDA?OpenDocument
Δευτέρα, 29 Σεπτεμβρίου 2014, «Ευχαριστίες του Υπουργού Εσωτερικών σε όσους συνέδραμαν στην ομαλή υποδοχή, διαβίωση και περίθαλψη των Σύρων προσφύγων». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/0861DE5B89287AD8C2257D6200449C4E?OpenDocument
[2] Τρίτη, 30 Σεπτεμβρίου 2014, «Δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών». Πρόσβαση:
http://www.pio.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/38FB8463A0E50FA4C2257D63004C1F79?OpenDocument
[3] ΚΙΣΑ – Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό, Δελτίο Τύπου, Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου 2014, «Δημόσια τοποθέτηση της ΚΙΣΑ για την επιχείρηση θαλάσσιας διάσωσης και τη διαδικασία υποδοχής προσφύγων στην Κυπριακή Δημοκρατία». Πρόσβαση:
[4] Ο Φιλελεύθερος – Της Μαριλένας Παναγή, Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014, σελ.17, «Θα μείνουν αρκετό καιρό ακόμα στην Κοκκινοτριμιθιά: Λαθρέμποροι και άλλοι παράνομοι προσεγγίζουν τους Σύρους πρόσφυγες – Από την πρώτη στιγμή, ο Ερυθρός Σταυρός βρίσκεται στο πλευρό των προσφύγων. Ετοιμάζουν και σχολείο – Ψυχοκοινωνική υποστήριξη – Επανασύνδεση οικογενειών».
