Η ΚΙΣΑ χαιρετίζει την απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών για αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος που αφορά την περιορισμένη πρόσβαση στην απόκτηση της Κυπριακής υπηκοότητας, συμπεριλαμβανομένης και της μεγάλης καθυστέρησης που παρατηρείται στην εξέταση των σχετικών αιτήσεων. Στα πλαίσια αυτής της απόφασης, ήδη έχει τεθεί σε λειτουργία διαδικασία εξέτασης όλων των εκκρεμών αιτήσεων εντός των επόμενων μηνών. Παρ’ όλα αυτά, εκφράζουμε την έντονη απογοήτευση μας για το γεγονός ότι δεν λήφθηκαν τα απαραίτητα μέτρα ώστε η απόφαση να υλοποιηθεί χωρίς να αφήνονται περιθώρια ή ακόμη και να ενθαρρύνεται η εκμετάλλευση των επηρεαζόμενων μεταναστών/τριών και προσφύγων από κυκλώματα διαφθοράς και διαπλοκής.
Όντως, ένα από τα πιο σοβαρά και χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες/τριες και πρόσφυγες στην Κύπρο, είναι η μη ουσιαστική πρόσβαση τους στην Κυπριακή υπηκοότητα. Ειδικά για τα άτομα που καταχωρούσαν αίτηση στη βάση της πολύχρονης διαμονής τους στη χώρα ή στη βάση του ότι είναι μέλη οικογενειών Κυπρίων πολιτών, ο μέσος όρος εξέτασης των αιτήσεων του ήταν μεταξύ 7-10 χρόνια. Αυτά τα άτομα, συχνά διέμεναν στη χώρα χωρίς καθεστώς παραμονής που να τους διασφαλίζει ουσιαστική πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα.
Παράλληλα, σε πολλές περιπτώσεις, δικαιούχοι που βρίσκονταν στην Κύπρο για διάστημα πέραν των 15 χρόνων, ελάμβαναν απορριπτικές απαντήσεις, χωρίς αυτές να δικαιολογούνται επαρκώς στη βάση των προνοιών του σχετικού νόμου. Όσον αφορά τα άτομα με διεθνή προστασία, μέχρι πρότινος, στη βάση πολιτικών αποφάσεων, δεν είχαν ουσιαστική πρόσβαση στην απόκτηση της Kυπριακής υπηκοότητας.
Λόγω αυτών των προβλημάτων, το τελευταίο διάστημα, έχουν τροχοδρομηθεί αλλαγές για βελτίωση της όλης κατάστασης. Πρώτον, μερική λύση στο πρόβλημα, ειδικά σε ότι αφορά τα μέλη οικογενειών Κυπρίων πολιτών, δόθηκε με την ψήφιση σχετικού νόμου από τη Βουλή. Πλέον, ο Υπουργός Εσωτερικών έχει τη διακριτική ευχέρεια να παρέχει ο ίδιος πρόσβαση στην Κυπριακή υπηκοότητα. Δεύτερον, η πολιτική απόφαση που στερούσε την πρόσβαση των προσφύγων στην Κυπριακή υπηκοότητα εγκαταλείφτηκε, υπό το βάρος βεβαίως και των επανειλημμένων κινητοποιήσεων ομάδων προσφύγων [i]. Τρίτον, λύση στο πρόβλημα της μεγάλης καθυστέρησης των αιτήσεων για πολιτογράφηση ατόμων που δεν εμπίπτουν στις ειδικές κατηγορίες, επιχειρείται να δοθεί μέσω της παροχής της δυνατότητας σε υπάλληλους του ΥΠΕΣ να εξετάζουν αιτήσεις εκτός του κανονικού ωραρίου.
Παρά την όποια πολιτική βούληση για αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων, ο τρόπος υλοποίησης των αποφάσεων, δυστυχώς, δεν συμπεριλαμβάνει μέτρα που να περιορίζουν ή να αποκλείουν φαινόμενα εκμετάλλευσης των επηρεαζόμενων μεταναστών/τριών και προσφύγων.
Όσον αφορά τα μέτρα που ελήφθησαν για τα μελή οικογενειών Κυπρίων πολιτών, η ασαφής νομοθετική ρύθμιση και η παραπομπή αυτού του θέματος στη διακριτική εξουσία του Υπουργού, πολλές φορές, μετατρέπεται σε εργαλείο στα χέρια επιτήδειων που επιδιώκουν να αποκομίσουν προσωπικό όφελος, επικαλούμενοι προσωπικές ή κομματικές «γνωριμίες». Σε κάθε περίπτωση, η όποια «διακριτική εξουσία» οδηγεί σε ερωτηματικά που σχετίζονται με τις αρχές της ισονομίας και της διαφάνειας.
Περαιτέρω, ευθύνη των Αρχών στην εκμετάλλευση των δικαιούχων της Κυπριακής υπηκοότητας, προκύπτει και από το γεγονός ότι δεν θεωρήθηκε απαραίτητο να δημοσιοποιηθεί η πρόθεση του ΥΠΕΣ για άμεση εξέταση όλων των αιτήσεων. Αυτό ακριβώς το γεγονός, εκμεταλλεύονται επιτήδειοι οι οποίοι υπόσχονται να τερματίσουν την πολύχρονη αναμονή δικαιούχων, έναντι αρκετών χιλιάδων ευρώ, ανάλογα με την περίπτωση και την οικονομική ευκαιρία και εκτόπισμα του δικαιούχου! Μάλιστα, η ΚΙΣΑ κατέχει ηχητικό ντοκουμέντο, στο οποίο άτομο που παρουσιάζεται ως «σύμβουλος», ζητά από μετανάστη τα στοιχεία του προκειμένου να «ελέγξει εντός μιας ημέρας το φάκελο του στο Υπουργείο» σχετικά με την υπόθεση του, έτσι ώστε, να είναι σε θέσει να κοστολογήσει τις «υπηρεσίες» που προτίθετο να προσφέρει.
Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με την ίδια τη διαδικασία που έχει τεθεί σε εφαρμογή και ειδικότερα, η ασάφεια σχετικά με τη σειρά εξέτασης των αιτήσεων, καθώς και το ποιος λειτουργός τις εξετάζει, γεννά επίσης σοβαρά ερωτηματικά για φαινόμενα διαπλοκής στα οποία πιθανόν να εμπλέκονται και κρατικοί λειτουργοί. Μάλιστα, η ΚΙΣΑ γνωρίζει άτομα τα οποία έχουν υποβάλει αίτηση πολύ πρόσφατα, χωρίς να ανήκουν σε οποιαδήποτε ειδική κατηγορία και έχουν ήδη λάβει απάντηση στην αίτηση τους. Την ίδια στιγμή, χειριζόμαστε υπόθεση πρόσφυγα που βρίσκεται στη χώρα για 20 χρόνια και παρά τις υποσχέσεις που λαμβάνει από το Γενικό Διευθυντή του ΥΠΕΣ τα τελευταία 3 χρόνια, η αίτηση του για υπηκοότητα ακόμη βρίσκεται σε εκκρεμότητα.
Υπό το φώς όλων των πιο πάνω, η ΚΙΣΑ καλεί:
- Τους άμεσα ενδιαφερόμενους μετανάστες/τριες και πρόσφυγες να αποτείνονται απευθείας στο Υπουργείο Εσωτερικών ή στην ΚΙΣΑ προκειμένου να ενημερώνονται για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η εξέταση των αιτήσεων τους. Παράλληλα, τους καλούμε να μην εμπιστεύονται τον οποιοδήποτε που έναντι αμοιβής, δηλώνει πρόθυμος να τους «βοηθήσει», καθώς και να ενημερώνουν άμεσα την ΚΙΣΑ για τέτοιου είδους περιστατικά.
- Τις αρμόδιες Αρχές να διεξάγουν ενδελεχή έρευνα ώστε να εντοπιστούν και να διωχθούν οι δράστες αυτών των κυκλωμάτων, περιλαμβανομένων και κρατικών λειτουργών που ενδεχομένως εμπλέκονται σε αυτά.
Επιπλέον, καλούμε το ΥΠΕΣ:
- Να προβεί σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα περιθώρια εκμετάλλευσης της απόφασης για επίσπευση της εξέτασης των αιτήσεων για πολιτογράφηση που εκκρεμούν.
- Να προβεί σε αντικειμενική και άμεση ενημέρωση των δικαιούχων για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η αίτηση τους και το χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου αναμένεται να ολοκληρωθεί η εξέτασης της.
- Να καθοριστούν αντικειμενικά κριτήρια εξέτασης των αιτήσεων και να διευκρινιστούν οι κατηγορίες των δικαιούχων, οι αιτήσεις των οποίων βρίσκονται σε σειρά προτεραιότητας.
[i] Δείτε σχετική ανακοίνωση της ΚΙΣΑ: https://goo.gl/30PY8Y
