Βρείτε ολόκληρη την έκθεση εδώ
Διαπιστώσεις καθόσον αφορά τη Νομοθεσία
75. Έχω την άποψη ότι, οι πρόνοιες του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου [141(I)/2002 όπως τροποποιήθηκε] που καθορίζουν την εγγραφή (Άρθρο 8), τη διαδικασία συμπλήρωσης του εντύπου καταχώρησης γεννήσεων για γέννες εντός και εκτός Ιδρύματος (Άρθρα 11 και 12) και την έκδοση πιστοποιητικού γεννήσεως (Άρθρο 13) είναι γενικές, ασαφείς και επιδέχονται πολλών ερμηνειών στην εφαρμογή τους. Συγκεκριμένα, οι εν λόγω πρόνοιες, πρώτον, δεν καθορίζουν με ποιο από τα δυο αντίγραφα του εντύπου θα γίνεται η εγγραφή της γέννησης παιδιού, π.χ. αυτό που στέλνει ο κάτοχος του Ιδρύματος ή αυτό που δίνεται στους γονείς. Δεύτερον, δεν καθορίζουν τη μεταχείριση που θα τυγχάνει, από το Ληξίαρχο, το έντυπο καταχώρησης γεννήσεων, όταν αυτό θα αποστέλλεται από τον κάτοχο ή τον υπεύθυνο του Ιδρύματος. Τρίτον, δεν διασαφηνίζουν κατά πόσον η εγγραφή και η έκδοση πιστοποιητικού αποτελούν δύο ξεχωριστές διαδικασίες, οι οποίες μπορούν να διενεργούνται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Δηλαδή, δεν καθορίζεται κατά πόσον η εγγραφή θα γίνεται αμέσως με την παραλαβή του αντίγραφου του εντύπου καταχώρησης γεννήσεως, που σύμφωνα με το Άρθρο 11 ο κάτοχος ή ο υπεύθυνος του Ιδρύματος οφείλει να στείλει, ή αν η εγγραφή θα γίνεται μαζί με την έκδοση του πιστοποιητικού, αφότου διαπιστωθεί η ορθότητα των γεγονότων από τον αρμόδιο πληροφοριοδότη.
76. Από τη διερεύνηση του θέματος διαπιστώνω ότι, τα πιο πάνω νομοθετικά κενά και ασάφειες στην εγγραφή και έκδοση πιστοποιητικών γεννήσεως, τα οποία θέτουν τα παιδιά σε πιθανούς κινδύνους, δεν αντιμετωπίζονται, από πλευράς Πολιτείας, ως θέμα προτεραιότητας, το οποίο χρήζει άμεσης αντιμετώπισης με την τροποποίηση της Νομοθεσίας, καθώς και με τη συνεργασία των συναρμόδιων Υπουργείων.
77. Από τη μια μεριά, παρά το μεγάλο αριθμό εξατομικευμένων και ομαδοποιημένων παρεμβάσεων, που προέβηκα στον εκάστοτε καθ’ ύλην αρμόδιον Υπουργό Εσωτερικών, παρατήρησα απουσία θετικής διάθεσης και πολιτικής βούλησης από μέρους τους, για την προώθηση αποτελεσματικών ενεργειών, προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα της εγγραφής των γεννήσεων, τα οποία εντόπιζα. Χαρακτηριστικά, αναφέρω ότι, ενώ αρχικά, υπήρξε ανταπόκριση από το Υπουργείο Εσωτερικών στην εισήγησή μου για μελέτη τροποποίησης της Νομοθεσίας προωθώντας την στο Τ.Α.Π.Μ. για απόψεις, εντούτοις έκτοτε, δεν έλαβα οποιαδήποτε άλλη σχετική ενημέρωση. Όσον αφορά, επίσης το κατ’ επανάληψη αίτημά μου για διευθέτηση σύσκεψης, αυτή, διευθετήθηκε με τεράστια καθυστέρηση. Επιπρόσθετα, η τότε Υπουργός Εσωτερικών, σε συζήτηση του συγκεκριμένου θέματος στο πλαίσιο της εν λόγω σύσκεψης, αντιμετώπισε, το κενό το οποίο προκύπτει, ως θέμα που αφορά το Υπουργείο Υγείας, στο οποίο υπάγονται και ελέγχονται τόσο οι κλινικές, όσο και οι γιατροί και όχι ως θέμα του Υπουργείου που η ίδια προΐστατο. Όμως η Υπουργός Εσωτερικών, παρόλο ότι αναγνώρισε το πρόβλημα, ουδέποτε ανέλαβε πρωτοβουλία να το συζητήσει με τον Υπουργό Υγείας (που από τις δικές μου παρεμβάσεις διαφανεί ότι θεωρεί ότι το θέμα εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Υπουργού Εσωτερικών) ούτε και να το θέσει ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, θέτοντας το θέμα ως υποχρέωση της κυβέρνησης να το επιλύσει.
78. Από την άλλη μεριά, το Υπουργείο Υγείας, παρά το ότι αποτελεί την αρμόδια Αρχή εποπτείας, σε σχέση με τους επαγγελματίες της Υγείας και των νοσηλευτικών Ιδρυμάτων, οι οποίοι είναι άμεσα εμπλεκόμενοι για εφαρμογή της Νομοθεσίας για τη διασφάλιση της εγγραφής, αντικρίζει το θέμα, πρωτίστως, ως θέμα που εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών και του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου, ως το αρμόδιο θεσμοθετημένο όργανο που επιλαμβάνεται θεμάτων άμεσα συνυφασμένων με την ενάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. Το Υ.Υ. θεωρεί ότι το θέμα δεν εμπίπτει στο φάσμα των αρμοδιοτήτων του και, ως εκ τούτου, δεν προωθούνται ενέργειες, είτε για ενημέρωση των επαγγελματιών της Υγείας σε σχέση με τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από σχετική Νομοθεσία, αλλά ούτε και σε επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις όπου, επαγγελματίες της Υγείας παραβιάζουν την ενδεδειγμένη διαδικασία, εκθέτοντας παιδιά σε κινδύνους και παραβιάζοντας σειρά δικαιωμάτων τους.
79. Σε περιπτώσεις όπου, Υπηρεσίες κλήθηκαν να εμπλακούν και να συνδράμουν στο χειρισμό εξατομικευμένων περιπτώσεων με εμπόδια στη διαδικασία της εγγραφής, διαπίστωσα δυσκολίες στη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, εντόπισα κωλυσιεργία, αρνητική διάθεση και γραφειοκρατικά κωλύματα από τις Υπηρεσίες, σε περιπτώσεις που αφορούσαν την εγγραφή και έκδοση πιστοποιητικού γέννησης παιδιών οικογενειών άτυπων μεταναστών, στις οποίες οι γονείς δεν ήταν σε θέση να προσκομίσουν, για λόγους που συνδέονται με το παράτυπο καθεστώς παραμονής τους, όλα τα έγγραφα που ζητούνται. Η εν λόγω διαπίστωσή μου προκύπτει αβίαστα, ιδιαίτερα από τις περιπτώσεις όπου, ο ένας γονιός, λόγω του παράτυπου καθεστώτος παραμονής του, βρισκόταν υπο κράτηση και, επομένως, για την εξασφάλιση των εγγράφων (διαβατήριο, ένορκη δήλωση) που απαιτούνται να προσκομίσει για την εγγραφή, χρειάστηκε η εμπλοκή και συνδρομή άλλων Τμημάτων (Τομέας Μετανάστευσης, Τ.Α.Π.Μ., Υ.Α.Μ.). Το συντονισμό και την καθοδήγηση των ενεργειών σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις, αναγκαζόταν, να αναλάβει Λειτουργός του Γραφείου μου. Ακόμα και εντός των Επαρχιακών Διοικήσεων, παρατηρούνται διαφοροποιήσεις ως προς τις διαδικασίες/πρακτικές που εφαρμόζονται, π.χ. σε κάποιες Επαρχίες ζητείται, για την έκδοση του πιστοποιητικού γέννησης, η παρουσία και των δύο γονιών, ενώ σε άλλες, είναι αποδεκτό να πραγματοποιείται και από συγγενικό πρόσωπο των γονιών, ενώ οι γονείς καλούνται μόνο στο ενδεχόμενο εντοπισμού λαθών ή παραλείψεων στα στοιχεία που συμπληρώθηκαν στο έντυπο.
80. Η επιβολή τέλους και, κυρίως, στις περιπτώσεις καθυστερημένης καταχώρησης, η επιβολή επιβαρυντικού τέλους θεωρώ ότι, αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο για την εγγραφή παιδιών, το οποίο πλήττει ειδικότερα τις ευάλωτες ομάδων πληθυσμού οι οποίες, όπως προκύπτει και από τα πιο πάνω παράπονα, αντιμετωπίζουν ήδη αρκετά προβλήματα με την εγγραφή των παιδιών τους, και έρχεται σε αντίθεση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Η επιβολή κύρωσης με τη μορφή επιβαρυντικού τέλους, ύψους μάλιστα 150 ευρώ όπως έχει νομοθετικά καθοριστεί στην Κύπρο με τροποποίηση του Νόμου το 2013 [Ν.36(Ι)/2013], οδηγεί σε διπλή διάκριση εις βάρος των παιδιών ευάλωτων ομάδων πληθυσμού καθότι, αποτρέπει πολλούς γονείς από το να προσέλθουν για καταχώρηση της γέννησης του παιδιού τους, για το λόγο ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να καταβάλουν το τέλος που θα τους ζητηθεί. Όπως και η Επιτροπή επισημαίνει, η εγγραφή παιδιών πρέπει να είναι δωρεάν ή τουλάχιστο δωρεάν για τις ευάλωτες οικονομικά ομάδες του πληθυσμού , καθότι η επιβολή χρηματικών προστίμων ή άλλων κυρώσεων στους γονείς για την αποτυχία να εγγράψουν τα παιδιά τους, στα πλαίσια της επίσημης προθεσμίας για εγγραφή, είναι πιθανό να είναι αντιπαραγωγική και να αποτελεί εμπόδιο για την εγγραφή των παιδιών.
81. Στο σημείο αυτό θεωρώ σημαντικό να αναφέρω ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, υπήρξε θετική και άμεση ανταπόκριση από τις Επαρχιακές Διοικήσεις, ειδικότερα της Λευκωσίας, λόγω μεγαλύτερου αριθμού περιπτώσεων, για αντιμετώπιση και επίλυση εξατομικευμένων υποθέσεων εγγραφής παιδιών, για τις οποίες προέβαινα σε παρέμβαση. Επίσης, θεωρώ θετική εξέλιξη, από πλευράς κράτους, τη διαβούλευση που έχει ξεκινήσει εδώ και λίγους μήνες, μεταξύ των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών (Τ.Α.Π.Μ., Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Επαρχιακές Διοικήσεις, Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη) για επικαιροποίηση των διαδικασιών/πρακτικών που ακολουθούνται, με σκοπό την ομοιόμορφη εφαρμογή τους, για την οποία έχω ενημερωθεί, στα πλαίσια της συνάντησης Λειτουργού μου με Εκπρόσωπο της Επαρχιακής Διοίκησης Λευκωσίας (βλέπε Γ.4. πιο πάνω).
