Αρ. φακ.: Α/Π 2170/2013 και Α/Π 154/2014
Έκθεση Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
αναφορικά με την απόφαση του Τμήματος Εργασίας, να απορρίψει αίτηση αλλοδαπού,
για εγγραφή του ονόματός του στο μητρώο ανέργων
Προϊστάμενος : Γιώργος Κρασσάς
Ερευνών Λειτουργός: Πρόδρομος Χριστοφή
Λευκωσία, 19 Μαρτίου 2014
1. Περιγραφή παραπόνου και έρευνας
Ο κ. Τ. Α., με επιστολή του ημερ. 29 Οκτωβρίου 2013, μου υπέβαλε παράπονο εναντίον του Τμήματος Εργασίας, αναφορικά με την απόρριψη της αίτησής του για εγγραφή του ονόματός του στο μητρώο ανέργων.
Για σκοπούς διερεύνησης του παραπόνου ζητήθηκαν και λήφθηκαν τα σχόλια του Τμήματος Εργασίας, τα οποία μελετήθηκαν, όπως μελετήθηκε και η ισχύουσα νομοθεσία. Παράλληλα, ο ερευνών Λειτουργός του Γραφείου μου επικοινώνησε με αρμόδια Λειτουργό του εμπλεκόμενου Τμήματος, με την οποία συζήτησε εκτενώς το όλο θέμα.
2. Διαπιστώσεις
(1) Ο παραπονούμενος είναι κουρδικής καταγωγής, πολίτης της Συριακής Αραβικής Δημοκρατίας και ήρθε στην Κύπρο το 2000. Το 2011 νυμφεύθηκε με πολίτιδα κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά. Είναι κάτοχος Δελτίου Διαμονής Μέλους Οικογένειας Πολίτη της Ένωσης που δεν είναι υπήκοος Κράτους Μέλους της Ένωσης, το οποίο ισχύει μέχρι τις 30 Ιουλίου 2017.
(2) Ο παραπονούμενος είναι κάτοχος διαβατηρίου της χώρας ιθαγένειάς του (Συρίας), με ημερομηνία έκδοσης τις 11 Οκτωβρίου 2011 και ημερ. λήξης τις 10 Οκτωβρίου 2013. Στις 5 Ιουλίου 2013, δηλαδή τρείς περίπου μήνες πριν από την ημερομηνία λήξης του διαβατηρίου του, ο παραπονούμενος υπέβαλε αίτηση στην πρεσβεία της Συρίας στη Λευκωσία για ανανέωση του διαβατηρίου του και, μέχρι τη σύνταξη της παρούσας, αποτείνετο, επανειλημμένως, στην εν λόγω πρεσβεία, για να πληροφορηθεί για την έκβασή της αίτησής του, χωρίς να λάβει απάντηση.
(3) Μετά την απόλυσή του από την εργασία του στις 3 Οκτωβρίου 2013, ο παραπονούμενος αποτάθηκε στο Τοπικό Γραφείο Εργασίας Αγλαντζιάς, για εγγραφή του ονόματός του στο μητρώο ανέργων. Λόγω μη προσκόμισης ισχύοντος δελτίου πολιτικής ταυτότητας ή διαβατηρίου της χώρας ιθαγένειάς του (το διαβατήριό του είχε λήξει στις 10 Οκτωβρίου 2013), το εν λόγω Γραφείο απέρριψε την αίτησή του, με αποτέλεσμα αυτός να στερηθεί τη δυνατότητα διεκδίκησης επιδόματος ανεργίας.
(4) Η εγγραφή αιτητών εργασίας στο μητρώο ανέργων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης δε ρυθμίζεται από οποιοδήποτε Νόμο ή Κανονιστική Διοικητική Πράξη.
(5) Σύμφωνα με τον περί Κοινωνικών ΑσφΑ.σεων Νόμο του 2010 (Ν. 59(Ι)/2010), επίδομα ανεργίας καταβάλλεται σε αιτητή του επιδόματος, ο οποίος ικανοποιεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις ασφάλισης[1] και είναι άνεργος, ικανός και διαθέσιμος για εργασία. Για να διαπιστωθεί εάν ο αιτητής είναι άνεργος, ικανός και διαθέσιμος για εργασία, οι Υπηρεσίες Κοινωνικών ΑσφΑ.σεων ζητούν από αυτόν να εγγραφεί πρώτα στο μητρώο ανέργων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και ακολούθως σε ένα από τα Επαρχιακά Γραφεία τους. Ο Νόμος 59(Ι)/2010 δε θέτει ως προϋπόθεση καταβολής του επιδόματος την κατοχή (ισχύοντος) δελτίου πολιτικής ταυτότητας ή διαβατηρίου της χώρας ιθαγένειας του αιτητή του επιδόματος.
(6) Με επιστολή μου ημερομηνίας 25 Νοεμβρίου 2013 ζήτησα από το Διευθυντή του Τμήματος Εργασίας να μου διαβιβάσει τα σχόλια και τις απόψεις του, σε σχέση με το αντικείμενο του παραπόνου.
(7) Στην απάντηση του Αν. Διευθυντή του εμπλεκόμενου Τμήματος, ημερομηνίας 14 Φεβρουαρίου 2014, αναφέρονται τα εξής (μεταφέρω αυτούσιο απόσπασμα από την επιστολή):
(α) Σύμφωνα με τις ισχύουσες διαδικασίες του Τμήματος Εργασίας, τα άτομα που αποτείνονται στα Γραφεία Εργασίας της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΑ) για να εξυπηρετηθούν θα πρέπει να προσκομίζουν έγκυρα, και σε ισχύ, έγγραφα τα οποία να πιστοποιούν την ταυτότητά τους (ως επίσης και πρόσθετα στοιχεία, τα ανάλογα με την κάθε περίπτωση είναι αναγκαία για εγγραφή/ανανέωση της εγγραφής τους ως αιτητές εργασίας).
(β) Λόγω του αυξημένου αριθμού περιπτώσεων παράνομης απασχόλησης αλλοδαπών στην Κύπρο και δεδομένου ότι η εγγραφή στο μητρώο ανέργων της ΔΥΑ αποτελεί «εισιτήριο» για πρόσβαση/διεκδίκηση διαφόρων ωφελημάτων, η προσκόμιση έγκυρου και σε ισχύ διαβατηρίου από μέρους των αλλοδαπών αποτελεί ελάχιστο μηχανισμό επιβεβαίωσης ότι οι κάτοχοί τους συνεχίζουν να κατέχουν το καθεστώς αναγνώρισης τους ως πολίτες της χώρας τους, το οποίο καταγράφηκε κατά την είσοδό τους στη Δημοκρατία (δηλ. το συγκεκριμένο άτομο ως αναγνωρισμένος Σύριος πολίτης).
Ενόψει των πιο πάνω, δεν έγινε δεκτό το αίτημα του κ. Τ. Α. για να εγγραφεί ως άνεργος αφού όπως διαπιστώθηκε, και επεξηγήθηκε και στον ίδιο από Λειτουργούς των Γραφείων Εργασίας, δεν κατέχει διαβατήριο σε ισχύ.
Σημειώνεται ότι η μη ανανέωση του διαβατηρίου του αιτητή από την Πρεσβεία της χώρας του μπορεί να έγινε για οποιονδήποτε λόγο. Ιδιαίτερα δε όταν ο αιτητής δεν προσκόμισε οποιοδήποτε στοιχείο που να επιβεβαιώνει ότι υπέβαλε αίτηση για ανανέωση του διαβατηρίου ούτε να αναφέρει τους λόγους για τους οποίους καθυστερούσε η ανανέωση.
Επισημαίνεται ότι η μη εγγραφή του κ. Τ. Α. στο μητρώο ανέργων της ΔΥΑ δεν του απαγορεύει την εξεύρεση απασχόλησης.
3. Συμπεράσματα – Κριτική – Εισηγήσεις – Συστάσεις
Με δεδομένο α) ότι η εγγραφή αιτητών εργασίας στο μητρώο ανέργων δε ρυθμίζεται από ειδική νομοθεσία, β) ότι η εγγραφή στο μητρώο ανέργων συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για καταβολή του ανεργιακού επιδόματος και γ) ότι η νομοθεσία που διέπει την καταβολή του εν λόγω επιδόματος (Ν. 59(Ι)/2010) δε θέτει ως προϋπόθεση καταβολής του την κατοχή ισχύοντος δελτίου πολιτικής ταυτότητας ή διαβατηρίου της χώρας ιθαγένειας του αιτητή του επιδόματος, η απόρριψη της αίτησης του παραπονούμενου, για εγγραφή στο μητρώο ανέργων, συνιστά εξουδετέρωση του δικαιώματός του για λήψη ανεργιακού επιδόματος, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο Νόμο 59(Ι)/2010.
Χωρίς να παραγνωρίζεται η σημασία της προσκόμισης αποδεικτικών στοιχείων για πιστοποίηση της ταυτότητας αιτητή εργασίας, η άτεγκτη επιμονή προσκόμισης των συγκεκριμένων στοιχείων που ζητήθηκαν από τον παραπονούμενο (δηλαδή ισχύον δελτίο πολιτικής ταυτότητας ή διαβατήριο της χώρας ιθαγένειάς του), χωρίς την αποδοχή οποιωνδήποτε άλλων πιστοποιητικών που μπορούν να εξυπηρετήσουν τον ίδιο σκοπό, όπως το πρόσφατα λήξαν διαβατήριο που προσκόμισε, καθώς και το διάρκειας μέχρι τις 30 Ιουλίου 2017 Δελτίο Διαμονής Μέλους Οικογένειας Πολίτη της Ένωσης, δε συνάδει με τους κανόνες ορθής συμπεριφοράς προς τους διοικούμενους. Είναι, δε, παράδοξο και ακατανόητο το ίδιο το εμπλεκόμενο Τμήμα να μην έχει αμφιβολίες για την ταυτότητα του παραπονούμενου και να αναγνωρίζει το δικαίωμά του να αναζητήσει και να εξεύρει εργασία, αλλά να απορρίπτει το ενδεχόμενο εγγραφής του στο μητρώο ανέργων.
Στην προκειμένη περίπτωση, ο τρόπος δράσης του εμπλεκόμενου Τμήματος δεικνύει έλλειψη συμμόρφωσης τόσο με την αρχή της χρηστής διοίκησης όσο και με την αρχή της καλής πίστης. Η πρώτη επιβάλλει στη διοίκηση να ενεργεί σύμφωνα με το περί δικαίου αίσθημα και να αποφεύγει λύσεις που είναι ανεπιεικείς και άδικες για το διοικούμενο. Ενώ η δεύτερη, που εκπηγάζει από την πρώτη, δεν επιτρέπει στη διοίκηση να ενεργεί κατά τρόπο μη λογικό και κατά τρόπο που ταλαιπωρεί αδικαιολόγητα το διοικούμενο (άρθρα 50 και 51 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν. 158(Ι)/1999)).
Η περίπτωση αυτή δεν είναι η μοναδική, αφού στις 16 Ιανουαρίου 2014, η κ. Μ. Μ.πολίτιδα Ρουμανίας, κάτοχος ταυτότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας με αρ. … και ισχύ μέχρι τις 23 Οκτωβρίου 2019, μου υπέβαλε ταυτόσημο παράπονο (δηλαδή απόρριψη αίτησης για εγγραφή στο μητρώο ανέργων λόγω μη προσκόμισης ισχύοντος δελτίου πολιτικής ταυτότητας ή διαβατηρίου της χώρας ιθαγένειάς της). Η παραπονούμενη απώλεσε το διαβατήριο της χώρας ιθαγένειάς της και, ούσα άνεργη και μονογονιός με τρία τέκνα, δεν μπόρεσε να καταβάλει το αντίτιμο ανανέωσής του στην Πρεσβεία της Ρουμανίας στην Κύπρο (το οποίο ανέρχεται σε €500, όπως η ίδια ανέφερε).
Με βάση τα πιο πάνω, υποβάλλω την παρούσα Έκθεσή μου στον Αν. Διευθυντή του Τμήματος Εργασίας με τις εξής εισηγήσεις: α) όπως προχωρήσει άμεσα σε εγγραφή των παραπονουμένων στο μητρώο ανέργων αναδρομικά από την ημέρα που αυτοί αποτάθηκαν στα Τοπικά Γραφεία Εργασίας για το σκοπό αυτό και β) όπως προβεί στη λήψη μέτρων για αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Ελίζα Σαββίδου
Επίτροπος Διοικήσεως
και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
[1] α) να έχει πραγματική βασική ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,50 της ασφαλιστικής μονάδας και να έχουν παρέλθει 26 τουλάχιστον εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισης του και στην περίοδο αυτή να έχει πληρώσει εισφορές πάνω σε αποδοχές που στο σύνολο τους να μην είναι λιγότερες από 26 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών και β) να έχει πραγματική ή εξομοιούμενη ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,39 της ασφαλιστικής μονάδας μέσα στο σχετικό έτος εισφορών.
