Από το 2001, κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου η ανθρωπότητα τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων.[i] Φέτος, η ημέρα τιμάται εν μέσω της μεγαλύτερης μετακίνησης προσφύγων από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μιας μετακίνησης που, ερήμην αντάξιων των περιστάσεων θεσμών και αρχών, έχει ως επακόλουθο χιλιάδες άνθρωποι να έχουν χάσει τη ζωή τους και άλλοι τόσοι να είναι αναγκασμένοι να εγκαταλείπουν με τη βία τα σπίτια τους προκειμένου να βρουν ασφάλεια σε μια αφιλόξενη και εν πολλοίς εχθρική ΕΕ.
Δυστυχώς, η αντίδραση της ΕΕ καθώς και των πλείστων κρατών μελών στο προσφυγικό είναι καθόλα απογοητευτική. Από την έναρξη της μαζικής μετακίνησης προσφύγων , η ΕΕ προσέγγισε το φαινόμενο ως παροδικό και χωρίς αποφασιστική πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση του. Συνάμα, η στάση των πλείστων κρατών κάθε άλλο παρά αλληλέγγυα μπορεί να χαρακτηριστεί. Μέχρι σήμερα, η πολιτική τους αποσκοπεί κυρίως στη μετάθεση των ευθυνών από το ένα κράτος στο άλλο σε οτιδήποτε αφορά στην υποδοχή, προστασία και ένταξη των προσφύγων.
Παράλληλα, εξαιρετικά ανησυχητική είναι η αύξηση της απήχησης ακροδεξιών, μισαλλόδοξων και νεοφασιστικών κινημάτων ανά την Ευρώπη. Δυστυχώς, αυτά τα κινήματα, μεταξύ άλλων, εκμεταλλεύονται το διάχυτο φόβο της τρομοκρατίας, επιτυγχάνοντας σε μεγάλο βαθμό να μεταστρέψουν το κλίμα αλληλεγγύης με τους πρόσφυγες σε κλίμα καχυποψίας. Απότοκο αυτής της αυξανόμενης επιρροής των ακροδεξιών, νεοφασιστικών και λαϊκιστικών κύκλων δεν είναι άλλο από την περαιτέρω ενίσχυση της «Ευρώπης–Φρούριο».
Επιστέγασμα άλλωστε αυτής της πολιτικής αποτελεί η πρόσφατη συμφωνία της ντροπής μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.[ii] Μια συμφωνία που αναμφίβολα συγκρούεται με τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της ΕΕ και παραβιάζει το προσφυγικό δίκαιο και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πέραν αυτών, η εν λόγω συμφωνία αποδεικνύεται ανεφάρμοστη αφού όσο οι λόγοι που ωθούν τους πρόσφυγες να καταφύγουν στην Ευρώπη συνεχίζονται, τόσο περισσότεροι θα επιχειρούν να διασχίσουν τον υγρό τάφο της Μεσογείου.
Όσον αφορά την Κύπρο, η πλειοψηφία των αιτητών ασύλου και των ατόμων με καθεστώς διεθνούς προστασίας αναγκάζονται να ζήσουν σε άθλιες συνθήκες. Η εξαιρετικά δύσκολη ένταξη τους στην αγορά εργασίας και ο θεσμικός ρατσισμός που καθημερινά αντιμετωπίζουν, είναι μόνο κάποια από τα στοιχεία που καταδεικνύουν την πλήρη αποτυχία του συστήματος ασύλου. Περαιτέρω, η στέρηση του καθεστώτος του αναγνωρισμένου πρόσφυγα από δικαιούχους αιτητές, σε συνδυασμό με την αναποτελεσματικότητα των πολιτικών ένταξης τους στην Κυπριακή κοινωνία, προβάλλονται από την κυβέρνηση προκειμένου να σταλεί το κατάλληλο μήνυμα προς τα έξω: H Κύπρος δεν πρέπει να αποτελεί επιλογή για τους πρόσφυγες αφού είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταφέρουν να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή.[iii]
Το κλίμα ξενοφοβίας που έντεχνα καλλιεργήθηκε τα τελευταία χρόνια από μερίδα πολιτικών κομμάτων και ακροδεξιών, λαϊκιστών βουλευτών έναντι των προσφύγων, έχει αναμφισβήτητα οδηγήσει στην υιοθέτηση πολιτικών που έχουν δυσχεράνει τη ζωή τους. Παράλληλα, σε αυτό το κλίμα ξενοφοβίας και διάχυτου ρατσισμού έχουν επενδύσει πολιτικά οι νεοναζιστές του ΕΛΑΜ και άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί, επιτυγχάνοντας να αυξήσουν την επιρροή τους στην κοινωνία και να εισέλθουν στην Κυπριακή βουλή[iv].
Επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας Μέρας προσφύγων, η ΚΙΣΑ ζητά από την Ε.Ε
- Να προχωρήσει άμεσα στην εγκατάλειψη εκείνων των πολιτικών και συμφωνιών που συντηρούν και ενισχύουν την Ευρώπη-Φρούριο και την υιοθέτηση πολιτικών που θα συνάδουν με τις αρχές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της λήψης μέτρων για τη δημιουργία νόμιμων και ασφαλών διόδων έλευσης των προσφύγων στην Ευρώπη.
Από την Κυπριακή Δημοκρατία:
- Να προχωρήσει στη χάραξη μιας συνολικής πολιτικής ένταξης και ισότιμης συμμετοχής των αιτητών ασύλου και των ατόμων με διεθνή προστασία στην κοινωνία.
- Να εγκαταλείψει την πολιτική παραχώρησης καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας σε δικαιούχους του προσφυγικού καθεστώτος μέσω της υιοθέτησης αποτελεσματικών διαδικασιών που θα διασφαλίζουν τη δίκαιη εξέταση των αιτήσεων για άσυλο.
[i]Δείτε: http://goo.gl/81mqPS
[iii]Δείτε σχετικές δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών: https://goo.gl/3HBBSw
[iv]Δείτε σχετική ανακοίνωση της ΚΙΣΑ: http://goo.gl/pgOMML
